دانلود کتاب تاریخ و تمدن ایلام اثر یوسف مجیدزاده

فهرست شاهان ایلامی شوش پس از دوازده بادشاه آوان به همین شمار از پادشاهان سیماش نام می برد ۳۵ که به احتمال متعلق به سلسله جدیدی در کوهستانهای لرستان در شمال جلگه شوش بوده اند. رقم دقیق دوازده که با رقم دوازده پادشاه أوان مطابقت میکند غیر واقعی می نماید و باید به آن با شک و تردید نگریست.

ما صرفاً أن شمار شاهان سیماش را که با همسایگان غربی خود در تماس بوده اند و نام آنها در مدارك مربوط تاریخی برده شده مورد توجه و قبول قرار می دهیم. به ندرت این پادشاهان از خود مدرکی بر جای گذاشته اند. شاید به این علت که آنها در سیماش (خرم آباد) می زیسته اند و نه در شوش در تمام دوران گوتیها که حدود سال ۲۱۱۹ قم به پایان آمد و مدتی حدود يك قرن به درازا کشید، نام ایلام تنها در کتبیه های گرداً حاکم لاگاش برده شده است. وی در نوشته روی یکی از پیکره هایش اظهار می دارد که با نیروهای خود برانشان در ایلام فایق آمده است.

و در نوشته ای روی یک مهر ادعا میکند که شوشیها از شوش و ایلامیها از ایلام به نزد او آمدند تا معد نین گیرسو خدای حامی شهر لاگاش را بسازند. بنابراین چنین مشهود است که به هنگام سلطة گوتیها بر شمال بابل ایلام چیزی بیش از دست نشانده ای برای لاگاش نبوده است در طول دومین قرن از فرمانروایی پادشاهان سیماش ایلام بار دیگر چهره ضعیفی به تاریخ ارائه کرد. در این زمان سلسله سوم اور پر ایلام فرمان می راند که در سال ۲۱۱۲ قم اور نمو آن را تأسیس کرده بود.

در حالی که سرزمینهای یست جلگه خوزستان به دست سومریها افتاده بود. سرزمینهای مرتفع آن در شرق (انشان) به صورت نیمه مستقل بودند و سیماش در شمال آزاد و بدون تاریخ باقی ماند. مهمترین فرمانروای سلسله اور شولگی حکومتش فلمر و فرمانروایی خود را به لحاظ سیاسی و نظامی گسترش زیادی داد در ایلام آثار متعددی از خود برجای گذاشته است.

او در هجدهمین سال سلطنت خویش یکی از دختران خود را به همسری به فرماندار و رهشه داد و در سی و دومین سال پادشاهیش دختر دیگرش را به ازدواج فرماندار انشان درآورد. با این پیوندهای سیاسی در سرزمینهای تقریباً خراجگزار کوهستانی مرزهای شرقی و غربی جلگه ،شوش امنیت به وجود آمد؛ اما در مورد انشان پیوند یاد شده چندان مؤثر نیفتاد و شولگی یك بار به آنجا لشکر کنید شولگی همچنین دست کم نه بار به سرزمینهای شمالیتر شوش در کوههای زاگرس یعنی به سر زمین لولوبیها لشکر کشی کرد. از سوی دیگر، پس از فتح شوش در بیست و هشتمین سال سلطنت شولگی ((۲۰۶۶ ق.م) به نظر می رسد که شوشیها فرمانروایی بین النهرینیها را بدون خونریزی پذیرفته باشند.

چرا که اندکی پس از اشغال شوش در می یابیم که یک فرماندار از جانب شولگی به حکومت شوش گمارده می شود. فرمانداری که شاید حتی ایلامی نیز نبوده است. با اطمینان می توان گفت که در زمان جانشین شولگی شخصی به نام زریقوم که ایلامی نبود به فرمانداری خوش گمارده میشود (۲۰۲۳ ق م) این شخص را بیشتر شولگی به فرمانداری أشور گمارده بود و تا شش سال قبل از انتساب وی به سمت فرمانداری شوش، تا سال ۲۶۰۲ قم، در آن مقام باقی مانده بود. بنابراین ظواهر نشان میدهد که در شوش با اقتدار کامل ،حکومت، آرامش و صلح برقرار گردیده بود.

این صلح و آرامش شاید ناشی از آن بوده است که شرنگی به اهمیت کنار آمدن با کاهنان پی برده بود. حفریات شوش مدارکی را آشکار ساخته که نشان می دهد شولگی کارهای ساختمانی گسترده ای را برای معبد این شوشينك خدای حامی شهر شوش، به انجام رسانیده است. در يك كتیبه سنگی شولگی بیان می دارد که او «پادشاه نیرومند اور سومر و اکده معبدی را برای «سلطان خود. خداوند این شو شینده بر پا ساخت افزوده بر آن، هدایای وقفی شونگی برای معبد جدید این شرشينك بسیار متعدد بوده است. تعدادی از این هدایای برجای مانده است. پادشاهان بعدی ایلامی آنها را به عنوان هدایای وقفی در زیر بی معابد گذاشتند. ۲۵ شولگی همچنین مکان مقدسی را برای يك الهه يك گرز را که استادانه ساخته شده بود، به نام فرمانروای خود به این «بانوی شهره هدیه کرده اند.

همچنین یک مهره عقیق از شوش پیدا شده که شولگی آن را برای سلامت همسر خویش... به مادر خود الهه نین - گاله (بانوی بزرگه همسر خدای سومری ماه هدیه کرده است. ۳۷ امکان دارد که این مهره به هنگام غارت اور به دست ایلامیها به شوش آورده شده باشد. شرنگی در اواخر حکومت چهل و هشت ساله خویش طرح دفاعی جدیدی را برای مرزهای پادشاهی اور پایه ریزی کرد که برای سه نسل پس از وی با برجا ماند. تا آنجا که مدارك کتبی در ارتباط با اقتصاد سومریها نشان میدهد. در این طرح شولگي يك «لژیون خارجی، ایلامی تشکیل داد و با پرداخت حقوق سیاه مزدوری از کوه نشینان اطراف جلگه شوش به وجود آورد و بدین طریق کسانی را که می توانستند برای حکومت وی خطرناک باشند به پاسداران مرزهای خود مبدل ساخت مزدوران این لژیون از شوش، انشان، سیماش و دیگر مناطق ایلامی گرد آمده بودند و بخشی از آنان را اسرای جنگی تشکیل می دادند. این ایلامیها در گروههای پنج تا بیست و پنج نفری گردهم می آمدند و جیره روزانه آنها عبارت از نان جو و آبجو بود.

فرماندهی آنان را یکی از کارگزاران بلند پایه پادشاه اور به عهده داشت که «نماینده بزرگ پادشاه نامیده می شد و می توان او را فرمانده نگهبانان مرزی در برابر ایلام و کوه نشینان شرقی به شمار آورد. در زمان استقرار این «لژیون خارجی، ایلام مدت زمانی طولانی آرام بود. در سال ۲۰۲۰ قم أمرين (۲۰۴۶-۲۰۳۸ قم) جانشین شولگی، علیه هر هنور به انشان لشکر کشید و آن را تصرف کرد و با این پیروزی تمامی منطقه شرق را به زیر سیطره خود درآورد.

سه سال پیش از این لشکر کشی زریقوم به عنوان فرماندار از آشور به شوش منتقل شده بود وی بیش از هشت سال در آن مقام باقی ماند آفرین خود هیچ گونه فعالیت ساختمانی را در شوش به عهده نگرفت اما چندین لوح گلی از زمان جانشین وی شرسسین (۲۹-۲-۲۰۳۷ (قم) در شوش به دست آمده است. بر خلاف فروتنی شولگی در برابر این شوشین او خود را مغرورانه دسر - سین خدای گونه محبوب اقلیل خدا. سلطان نیرومند بادشاه اور و چهارگونه جهانه می خواند و در ششمین سال پادشاهی شوسین، برای نخستین بار از زمان سقوط پادشاهی اوان در دویست سال پیش یکی از پادشاهان سیماش چهره خویش را از تاریکیهای تاریخ آشکار ساخت. نام این پادشاه گیرنم است.

فهرست شاهان شوش وی را نخستین پادشاه از شاهان دوازده گانه سیماش به حساب می آورد اما این ادعا با حقیقت وقف نمی کند. اوج با ارزشی از شوش به دست آمده که همزمانی این سلطان را با شوسین به اثبات می رساند. در این لوح آمده است که نماینده گیرنم در دربار اور تعدادی گوسفند را از شوسسین دریافت می دارد. شرین نیز همچون پدر خویش شولگی یکی از دختران خود را به زنی به فرماندار انشان داد.

برای خرید کتاب تاریخ و تمدن ایلام نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید و برای دانلود رایگان به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

دانلود کتاب تمدن ایرانی اثر چند تن از خاورشناسان ترجمه دکتر عیسی بهنام

اگر به دوران آغاز تاریخ فلات ایران توجه کنیم (دورانی که بر اثر کاوشهای شوش بخوبی روشن شده و فلات خرد در نتیجه آن کاوشها بصورت منشأ ومبدأ تمدن شوش به ما معرفی گردیده خواهیم دید که تمدن ایران بصورتهای متوالی خود ماقبل آریائی، مادی هخامنشی پارتی ساسانی و اسلامی) در مدت پنجاه قرن بدون انقطاع بحيات خویش ادامه داده است.

در نقاط دیگری مانند افریقای شمالی مصر، پاکستان و ترکستان چین اسلام این پیوستگی تاریخ را قطع کرده است ، ولی در ایران پس از مدت کوتاهی که برای تغییر مسیر تاریخ لازم بود ، حیات تاریخی پایدار مانده یا از نو ملتحم گردیده است.

شاهنامه در عین قدرت اسلام بصورت حماسه ای از عهد ساسانی باقی مانده، همچنانكه يك قسمت از بشقابهای نقره زمان اسلامی نیز که روی آنها مجلس شکار پادشاه نقش شده و یا دلاوریهای امثال شاپور و خسرو را در شکار ابدی ساخته است ، در حقیقت نماینده تمدن ساسانی بعد از زوال آن خاندانست که همچنان باقی مانده و تا بحبوبه قدرت خلفا نیز کشیده شده است مزیت عمده دیگر ایران اینست که در میان تمدنهای مدیترانه ای و تمدنهای آسیای شرقی، دولتی است که واقعاً جنبه حدوسط را دارد.

سرزمین قدیم ماد بتوسط معابر زاگرس ببابل یا بغداد راه مییابد. کافی است که از خانقین تا کرمانشاه این مسیر قدیمی را طی کنیم ناملاحظه نمائیم چگونه فلات ایران در ایام قدیم تحت نفوذ تمدن بين النهرين قرار گرفته ، و نیز چگونه گاهی دولت ایران مجبور شده شهری مانند تیسفون را که در جلگه بین النهرین واقع است ، بعنوان پایتخت انتخاب کند. ولی در سمت دیگر فلات بین افغانستان و پاکستان ، معابر دیگری که جنبه تاریخی شان کمتر نیست و با معبر خیبر شروع میشوند راه عبور بطرف جلگه های «سندو گنگ را باز مینمایند از این راه حدود ایران برای مدت مدیدی تا حوضه سند امتداد یافته بود. بوجود آمدن دولت پاکستان در سالهای اخیر نشانه زنده ای از این مطلب است.

حتی گاهی ایران تا حوضۀ گنگ (تاج محل به شعری میماند که در اصفهان بوجود آمده و بصورت بنائی از مرمر سفید در هندوستان متظاهر گردیده است و تا دورترین نقاط مانند گولکوند ۱ و جنوبی ترین نواحی نظیر حیدر آباد نیز گسترش یافته است .

از جانب شمال شرقی ، در آنطرف خراسان فلات ایران مشرف بر سرزمین مراتع است و در آنجا فرهنگ و تمدن خود را در بین صحراگردانی که مدتها با مردم فلات همنژاد بودند پخش کرده است. وقتی هم که گله چرانان ترکمن جای چوپانان (سکائی » و «سامی» را که زبانشان با زبان ایرانی قرابت داشت ، گرفتند ایران بانتشار فرهنگ خود در میان آنان ادامه داد . سرکش ترین فاتحان ترکمن یعنی امیر تیمور نیز خود به شعر فارسی ذوق و علاقه داشت و آرامگاه او، «گورامیر» در سمرقند تقلیدی از ساختمانهای اصفهان و شیراز است .

بنابراین تمدن و فرهنگ ایران از مرزهایش لبریز شده و از حدود سیاسی و سرحدات تاریخی خود تجاوز کرده است. در خود فلات ایران دو دولت متمایز تشکیل شده که هر دو فرهنگ ایرانی دارند ، ولی هر کدام دارای اوصاف مشخص و عليحده وسنن مخصوص بخود، ومأموریت تاریخی متمایزاند.

این دو کشور عبارتند از ایران اصلی که بزبانهای خارجی آنرا پرس مینامند و در مغرب فلات واقع است و افغانستان که در مشرق آن قرار گرفته، ولی در آنسوی رود جیحون (آمودریا ) ناحية ما وراء النهر قرار دارد که همان سعد قدیم، یعنی سرزمین سمرقند و بخارا ،است و در زمان هخامنشی جزو ایران بود ولی بعد از آن مدتها بصورت یکی از ایالات ایران خارجی در آمد. ولی ایران خارجی را خیلی دورتر از اینهم، در طرف شمال شرق در قلب صحرای «گوبی» در منطقه نفوذ چین میتوان یافت، زیرا میبینیم که از قرن چهارم تا قرن نهم میلادی، نقاشیهای دیواری بودائی در قزل نزديك «کوچا ۲ ) و در «تورفان» ۳ وجود يك مكتب بودائی از نقاشی خالص ایرانی را نمایان میسازد.

برای خرید کتاب تمدن ایرانی نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید و برای دانلود رایگان به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

دانلود کتاب ایران کهن اثر جان کرتیس

بررسی ما از تمدن ایران از دوره ی نوسنگی، یعنی به تقریب شش هزار سال پیش از میلاد آغاز میشود که انسان برای بقاء خود از اتکاء صرف به شکار حیوانات وحشی و چیدن گیاهان و میوه ها به اهلی کردن حیوانات و کشت غلات روی آورد. در این دوره شمار اقوامی که در ایران به خصوص در شرق کوه های زاگرس مأوا گزیدند رو به فزونی گذارد.

سفالینه های دست ساز منقوش آنان در مکان هایی چون تبه ی گوران در لرستان و علی گش، در خوزستان به دست آمده است؛ گرچه سفالینههای نیم پخته ای که در گنج درهی کرمانشاهان یافت شده احتمالاً به زمانی حدود هزاره ی هشتم پیش از میلاد تعلق دارد. مشخصه ی بسیاری از مکانهای باستانی ایران در دوران پیش از تاریخ از هزاره ی ششم تا هزاره ی سوم پیش از میلاد همین سفالینه های منقوش .است شکل و تزیین آنها در بخشهای مختلف کشور متفاوت است اما اغلب سبكي واحد در ساخت آنها مشاهده میشود که در برخی موارد با سفال های تمدن بین النهرین در غرب بی شباهت نیست؛ ولی در کل این ظروف سفالی حاصل خلاقیت سازندگان محلی به شمار میرود.

تزیینها اغلب چشم گیر و از دست آوردهای با ارزش هنری محسوب می.شود تاریخ تحول این سفالینه ها چندان پیچیده نیست که مانع یک بررسی کلی شود. در بخشهای اولیه ی این دورهی ،طولانی که دوره ی مس نامیده می شود سفالها عمدتاً قرمز یا نخودی مزین به اشکال هندسی و هاشور گونههای سیاه رنگ است. اما نقطه ی اوج تكوين سفالینه های منقوش پیش از تاریخ ایران در هزاره ی چهارم پیش از میلاد و با ظهور بیش تر نقش حیوانات در ترکیب با انواع گوناگون طرحهای هندسی فرا می رسد شکل  این سفالها که دیگر به کمک چرخ ساخته می شد.

و در تپه ی سیلک کاشان تپه حصار دامغان و تل باکون در نزدیکی تخت جمشید شکل) ،(۳) و تپه ی بزرگ شوش در خوزستان یافت شده و شامل قدح کوزه و جام های ساده و پایه دار در رنگ های کرم و نخودی با تزییناتی به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره است نقشهای تزیینی حیوانات با اندامی در اعتداد عمودی یا افقی ،کشیده بز با شاخ های مدور بزرگ و تنه ی کشیده، پرندگانی درنا مانند با گردن و پاهای بلند پلنگ سگ با بدنی کشیده و شاید پیشینیان سگهای شکاری امروزی را شامل میشود که گاهگاه شمایی از انسان نیز در میان آنها ظهور کرده است.

بسیاری از قطعات سفالینههای منقوش موجود در مجموعه ی موزه ی بریتانیا به کار پژوهشگران و دانش جویان ایران باستان میآید. این مجموعه توسط سر اورل اشتین (۱۹۴۳) - (۱۸۶۲) گرد آوری شده است که او را شگفت انگیزترین تلفیق یک محقق جست و جوگر و باستان شناس نسل خویش دانسته اند. اشتین طی چهار سفر به ایران بین سالهای ۱۹۳۲ تا ۱۹۳۶ مکانهای باستانی متعددی در کرمان بلوچستان فارس و غرب کشور را از نظر گذراند. وی در برخی از مکانهای فوق به گمانه زنی و حفاری های محدود پرداخت و از این راه خدمات با ارزشی در جهت شناسایی ایران باستان - چه در دوره ی تاریخی و چه پیش از تاریخ - انجام داد.

این سفرها تحت نظارت دانشگاه هاروارد و موزه ی بریتانیا انجام میشد که مسئول اقامت وی در ایران بوده اشیای مکشوفه مطابق قانون بین دو مؤسسه تقسیم میشد. تحقیقات پیشگامانه ی سر اورل اشتین در جنوب شرقی ایران راه گشای پژوهشهای دانشگاه هاروارد در سال ۱۹۶۷ شد که به کشف تپه یحیی در استان کرمان انجامید. این محل | مأوای یکی از چند جامعه ی متمدنی است که در اواخر هزاره ی چهارم پیش از میلاد به آن حد از اعتلای مدنی نایل آمد که ثبت کتبی وقایع را اجتناب ناپذیر میکرد این کار بر لوحه های رسی و با گونه ای خط تصویری انجام میشد که به عنوان شکل اولیه ی خط عیلامی شناخته شده است.

نمونه هایی از این لوحه ها در تپه ی سیلک شهر سوخته گودین تپه (شکل ۵) و مهم تر از همه در شوش یافت شده است. بدون شک جالب ترین لایه در تپه یحیی به رغم جدیدتر بودن لایه ی IVB از اواسط هزاره ی سوم پیش از میلاد است. در این لایه هیچ گونه ساختار دایمی وجود نداشته اما قطعات زیادی از کنده کاری بر کلریت سنگی نرم به رنگ سبز تیره در آن یافت شده است.

برای خرید کتاب ایران کهن نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید و برای دانلود رایگان به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

دانلود کتاب غزنه و غزنویان اثر غلام جیلانی جلالی

منظره اول این مختصر : عبارت از مطالعه تاریخ مختصر غزنویان است که براساس شیوه نگارش عصری یعنی انتقادی نبشته آمده است : امپراطوری وسیعی که بالاخر نفوذ آن بشرق وغرب و شمال و جنوب خاکهای آریانای کهن (افغانستان) پخش شد. اساس آن در حدود سالهای ۳۵۱) - (۳۵۲ هجری در غزنه بدست الپتگین سپهسالار جنگجوی خراسان گذاشته شد .

این مرد دلیر در حدود (۲۶۷) بدنیا آمد و بعد از رسیدن بسن رشد در زمره گارد احمد بن اسمعیل سامانی منسلک گردید نوح بن نصر او را بقوماندانی دسته ای از قشون افسر ساخت. الپتگین در اثر هوش و ذکاء در دستگاه عبد الملك قدر و منزلتی دریافته متدرجاً بمقام حاجب الحجابی ترقی کرد. پس از چندی که بکر بن ملك سپهسالار خراسان عاصی شده و بر بخارا پایتخت سامانیان تاخت آورد ، الپتگین بمقابل اوقد علم نموده در اثنای بك محاربه سخت سالار عاصی را بقتل رساند.

اما مع الاسف بر لیاقت و کفایت نظامی او دیگر امراه سامانی چند بردند تا اینکه در خفا شاه سامانی را بر وی ظنین ساختند و الپنگین را بولایت بلخ والی مقرر فرمود. چون حکومت بلخ در نظر حاجب الحجاب كوچك آمد و موافق طبع بلند خود ندید، از قبول آن عهد معافی خواست.

عبدالملك از این وضعیت سبکتگین قوای عظیم جیپال را در چندین میدان شکست داده در حدود سال ٣٧٦ گندارا و تمام اراضی بین بناور و لغمان را از تصرف جیهال منتزع نموده ضمیمه کشور افغانستان و غزنویان گردانید. شاه غزنین در جنگ با جهال هزاران سوار از افغانان این دیار را در فوج خود داخل کرده بهمت بهادران پښتون بردشمن فیروز گردید والقاب همایون سبکتگین را طراز خطبه وسکه ایسامان نمود سبکتگین چون بسوی خانواده ساسانیان در حال اقتدار خویش وضعف آنان بنظر احترام می نگریست در هنگام طغیان ابو علی سیمجوری و فایق علیه امیر نوح سامانی از امیر نوح حمایت نمود و مخالفین اور ادر جنگهای میدان شکستهای فاحشی داده رفت تا اینکه امیر نوح بسبکتگین لقب ناصر الدوله و به امیر محمود پسرش که درآن جنگها هنرهای نمایان از خود نشان داده بود لقب سیف الدوله و سالاری سپاه خراسان عنابت کرد - بعد از انجام این حوادث، ايلك خان بسرحدات بخارا پیشقد می نمود.

این دفعه باز امیر نوح از ناصر الدین سبکتگین استعداد نمود. وی بالشکر گران و امیر محمود پسر خود بداد امیر نوح رسيدند و با ابلك خان صلح ابرومندانه نموده شد . سپس به بلخ مراجعت کرد. ناصر الدین سبکتگین بعد از فوت امیر نوح که بتاريخ ۱۳ رجب سال ۳۸۷ ه روی داد در بلخ مریض شد و بهوای غزنین مشتاق گردیده از بلخ جانب غزنین عزیمت نمود . ولی درارض راه بموضع رباط ( مادر موی) که بین بامیان وبلغ واقع واكنون هم بنام ) مدر مولی ) شهرت دارد وفات کرد.

با شعبان سال ۳۸۷ هجری از آنجا جنازه اش را بغزنین نقل داده در میدان افغان محال بخاک سپردند افغان حال که بحيث یادگار باشعار افغان است درهمین موضع وقوع داشت که اکنون سبکتگین در آنجا است و بیهقی آنرا نوشته است الپتگین باعث خشم امیر منصور سامانی گردید و بتعداده بیست هزار سپه به سالاری ابوجعفر بغرض خلع الپتگین بغزنه فرستاد. اما چون این لشکر گران نیز از مقابل امیر الپتگین بهزیمت رفت امیر منصور بغرض حفظ شئون خود و دفع حوادث ناگواریکه آینده از آن مامول بود مصلحت چنین دید که با الپتگین صلح نموده حکمرانی قلمرو مفتوحه اش را بدو مسلم داشت. امير البتكين بتاريخ ۲۰ شعبان سنه ۳۵۲ هجری از حیات چشم پوشید و بجایش ابواسحق ابراهیم پسرش امیر غزنین گردید .

ولی چون این شخص عياش وضعيف النفس بود عساکر بر وی بشوریدند. بنابران ابوعلی لاويك و پسر او ابوبكر لاويك از فرصت استفاده کرد و بر ابراهیم تاخت آورد نه ابراهیم تاب مقاومت نیاورده به بخا را نزد سامانیان گریخت و مدد خواست امیر منصور سامانی سال بعد با ابراهیم اردوی گرانی جهت سرکوبی ابو علی لاويك به غزنین فرستاد و غزنین بدست ابراهیم فتح و دوباره بر تخت کشور جلوس نمود. پسرلاويك فرار کرد اما کمی بعد بتاریخ ۲۵ ذیقعده سال ۳۵۵ ه ابراهيم بن الپتگین فوت کرد . بلکا نگین : بمرگ ابراهیم سلسله شاهی خانواده الپتگین منقطع گردید زیراوی دیگر وارثی نداشت. لذا اشراف مملکت پر بلکاتگین بیعت نموده او را به پادشاهی برداشتند بلکاتگین که قوماندان گارد محافظ الپتگین بود مرد دلیر و جنگجو و دربین قشون شهرت بسزا داشت.

برای خرید کتاب غزنه و غزنویان نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید و برای دانلود رایگان به ادامه مطلب مراجعه نمایید.