مرز مزدایی مجموعه مقالات و نوشتارهای امید عطایی فرد، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ و اندیشه ایران، در زمینه های تاریخ و باستان شناسی، استوره شناسی، دین و آیین، ادب و هنر، و دانش و فن می باشد که در نشریات و مجلات کشور چاپ شده است. این کتاب در هفت بخش و همراه با یک دیباچه و پیشگفتار تهیه و تنظیم شده است. بخش نخست کتاب در زمینه استوره و داستان به گفتارهای: استوره شناسی ایرانی، استوره های فردوس، سیمرغ دو سر، شاهنامه:آینه دار استوره های آریایی، استوره ی اسکندر و زمینه ی فرهنگ و تمدن ایران می پردازد. بخش دوم کتاب با عنوان دین و آیین، در بردارنده این نوشتارها می باشد: اوستا: بزرگترین فرهنگ جهان باستان، درباره ی زرتشت و آیین او ، ایرانیان و مسیح، بنیادهای عرفان ایرانی، زنی به نام زمین، چیستان چهارشنبه، جنین جشن فرخ، دو سند از نوروز در مصر باستان و یادگار فریدون.

 

مرز مزدایی

 

بخش سوم کتاب به ادب و فرهنگ و هنر در ایران باستان می پردازد. نبو: ایزد نویسندگی، گزارشی درباره ی خط و قلم در ایران، با خط پیرآموز کتاب های فارسی را نجات دادند، کتاب نویسی از زبان کتاب های کهن، پیشینه کتابخانه در ایران، نخستین نمایشنامه جهان بعضی از مباحث این بخش می باشد. بخش چهارم کتاب مربوط می باشد به تعدادی از سروده های نویسنده. بخش پنجم کتاب با عنوان تاریخ و باستان شناسی به گفتارهایی چون: جستاری درباره آریاییان، بهشت جم، سرو شاه و یمن، مبدا ملی ایران، پژوهشی در داستان زال، سیمای ساسانیان، زن در دوره ساسانیان، فتنه مزدک، یک نام و دو چهره و برگ هایی از سفر شیراز می پردازد. نویسنده در بخش ششم کتاب به موضوع دانش و فن در ایران می پردازد. پیشینه ی پزشکی در ایران، دانش مغان و فیزیک نوین، نگاهی کوتاه به کیهان و زمان در ایران باستان، روانپژوهی در ایران باستان و ایران و اهرام از نوشتارهای این بخش می باشد. بخش پایانی کتاب ، نقد و گزارش و گفت و گو نام دارد. نگاهی به کتاب نبرد خدایان نوشته پوران فرخزاد و نقدی بر کتاب پیامبر آریایی از شهاب ستوده نژاد و نوشتارهایی با عناوینی چون: پورسینای چند ملیتی! پیام آوران بهار در خیابانهای دودآلوده شهر، ایرانیان زیر یک درصد فرهنگ و تمدن خود را می شناسند، فرهنگ ایران، مادر فرهنگ جهان، ایران باستان را به آشوب کشیده اند و تولید پوشاک، دور مانده از فن آوری روز از گفتارهای بخش پایانی کتاب می باشد.

امید عطایی فرد، پژوهش های گسترده ای در زمینه تاریخ و فرهنگ و اندیشه ایران کهن داشته است و تا کنون کتاب هایی چون پیامبر آریایی، دیباچه شاهنامه ، پادشاهی در استوره و تاریخ ایران، آفرینش خدایان ، نبرد خدایان ، شگفتی های باستانی ایران زمین، ایران در پس پرده تاریخ، افسون فریدون و چندین اثر دیگر از او منتشر شده است. 

نویسنده کتاب، دیباچه را با این سوال آغاز می کند: چرا ایران شناسی؟
و می نویسد: آیا به ایران شناسی باید به عنوان موضوعی تفننی و سلیقه ای نگاه شود یا آنکه امری است ضروری و حیاتی؟ پاسخ به این پرسش در تاریخ ما نهفته است. پیشینه ی تاریخی و موقعیت جغرافیایی ایران، چنان است که یک دم آسوده از آسیب دشمنان نیست. ما گاهی حد وسط و میانه را نمی توانیم برگزینیم: یا باید نابود شویم یا این که ابرقدرت شویم... بر می گردیم به پرسش خود: چرا ایران شناسی؟ پاسخ این است که به دلیل وضعیت ویژه ی ما که باید همیشه در حال آماده باش به سر ببریم، لازم است آگاهی همگانی و ملی، در سطحی در خور باشد تا ترفندها و نیرنگ های دشمنان، خللی در یکپارچگی و همبستگی ایرانیان وارد نکند. اگر ایران را به درستی نشناسیم، آنگاه دلبستگی چندانی به هویت ملی خود نخواهیم داشت. به دست خود، آثارمان را تاراج و قاچاق می کنیم، و یا به شایستگی، از میراث فرهنگی مان مراقبت نمی کنیم و نمی فهمیم که حتا از دیدگاهی مادی و سوداگرانه، این آثار می توانند میلیون ها ایران گرد، و بنابراین میلیون ها دلار نصیب ما کنند.

نویسنده در بخشی دیگر از دیباچه کتاب چنین نوشته است: ماندگاری یک کشور، بستگی به شناخت مردمانش از هویت ملی خویش و دلبستگی به آرمان های میهنی ست. می گویند که شناسنامه ی هر ملتی، تاریخ اوست. از این رو، در سراسر سده ها و هزاره های این کشور کهن، فرزانگان ایرانی، نگران آن بوده اند که مبادا حافظه ی تاریخی ایرانیان کمرنگ شود. پس به یاری کتاب و کتیبه و سکه و سفالینه و غیره، نگاره ها و نگارش هایی ماندگار، به جای نهادند تا زنجیره ی هویت نسل ها، به دست دشمنان، از هم گسسته نگردد.