حقوق اساسی تالیف دکتر محمد عالیخانی، دیپلمات و نویسنده ایرانی می باشد. دکتر محمد عالیخانی مدرک کارشناسی را در رشته حقوق قضایی از دانشگاه تهران دریافت کرد و بعدها در رشته علوم سیاسی مدرک دکترا کسب کردند. س‍ی‍اس‍ت‌ خ‍ارج‍ی‌ س‍وری‍ه‌ از س‍ال‌ ۱۹۴۱ ت‍ا ۱۹۶۱، دیپلماسی کشورهای خاورمیانه، ح‍ق‍وق‌ ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‌ و هویت ملی ایرانیان از دیگر تالیفات ایشان می باشد. عناوین فصول بخش نخست کتاب با عنوان دولت، بدین شرح می باشد:

 

Untitled


معنی دولت، عناصر تشکیل دهنده دولت، موقعیت فرد در داخل دولت، مکتب حقوق طبیعی و منشا دولت.
بخش دوم با عنوان حکومت مشتمل بر این سرفصل ها می باشد:
اقسام حکومت، تفکیک قوای حکومتی و قوای سه گانه ی حکومت.
بخش سوم کتاب با عنوان حقوق و تکالیف فرد در مقابل دولت دارای دو گفتار می باشد:
معنای حقوق از دیدگاهی دیگر و سیر تحول حقوق مدنی.
بخش چهارم و پایانی کتاب با فرنام حقوق اساسی تطبیقی شامل این فصل ها می باشد:
حقوق اساسی ایالات متحده آمریکا، حقوق اساسی جمهوری هند، حقوق اساسی سوییس و حقوق اساسی انگلستان.

 

علم سیاست، آن طور که امروزه ادراک می شود، عبارت از تحقیق در الگوهای قدرت و چگونگی فرمانروایی و فرمانبرداری در میان اعضای جامعه است. مضافا چون قدرت و فرمانروایی فقط از آن دولت است پس این علم با سازمان دولت، قوانین دولتی و چگونگی اداره کردن امور داخلی و خارجی دولت سر و کار دارد و چون امور دولت به وسیله ی یک نهاد مامور به نام حکومت انجام می شود، بنابراین در علم سیاست، سازمان حکومت نیز هم در شکل و هم در ماهیت، مورد تشریح و تحلیل قرار می گیرد.

به این ترتیب متخصص دانش سیاست در تحقیقات خود نوعا با ساختار دولت و حکومت و وظایف این دو سر و کار دارد. او مکلف است پاسخ های علمی برای پرسش هایی از این دست بیابد که : ساختار و درون مایه دولت و حکومت چگونه است؟ اقتدارات داخلی و بین المللی دولت تا کجاست؟ مسئولیت ها و تعهدات حکومت در مقابل ملت از چه قرار است؟ موجودیت حکومت بر چه فلسفه ای استوار می باشد؟

پژوهنده دانش سیاست، وظیفه ی حکومت را در تمام سطوح آن از ده، دهستان، بخش، شهرستان، استان در سطح ملی و بین المللی، مورد بررسی قرار می دهد. دامنه این دانش در این عصر آن چنان گسترده شده که تمام پهنه فعالیت های دولت و حکومت ها را در بر می گیرد. یکی از وظایف متخصص علم سیاست، ارزیابی و سنجش قابلیت حکومت در کسب توافق عمومی جامعه با طرز اداره امور ملی و بین المللی آن است. در جهان پر از آشوب و تشنج ما، کار عالم سیاسی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

آن چنان که پولوبیوس مورخ رومی یونانی الاصل قرن دوم قبل از میلاد می گوید، قسمت قابل ملاحظه ای از اوستا مربوط به بحث درباره سیاست و دانش کشورداری بوده است. پذیرفتنی است که آشوذاناهای ایران جهاندار، همان طوری که درباره ریاضیات و علوم زمانه ی خود بحث های خرد ورزانه داشتند، درباره ی حکومت و سیاست کشورداری نیز تحقیقات منظم داشته باشند. کتاب سوزی و کتاب ربایی اسکندر آثار گران بهای آن عصر را نابود ساخت. در دوره نهصد ساله ی بعدی (اشکانیان و ساسانیان) ایرانیان، علم و ادب و هنر خود را به خوبی و با موفقیت بازسازی کردند. اما بار دیگر جهل بر خرد و تیرگی بر نور غلبه کرد. کتاب سوزی و کتاب به آب دهی سعد وقاص کار خود را کرد و نجیب ترین و سرافراز ترین ملت روی زمین را از فرهنگ مکتوب خود برانید.