روزنامه وقایع التفاقیه
روزنامه دولت علیه ایران
روزنامه دولت علیه ایران، عنوان اولین روزنامه مصور انتشار یافته شده در تاریخ ایران .عصر قاجار بود که از سال ۱۲۷۷ هجری قمری و با مدیریت میرزا ابوالحسن خان صنیع الملک منتشر شده است. این روزنامه در واقع شکل تغییر یافته روزنامه مشهور وقایع اتفاقیه بود، و پس از ایجاد تغییراتی همچون افزودن تصاویر بدان روزنامه، عنوان جدید بدان داده شد.
تذکر این روزنامه هیچ ربطی به علیه ایران و روزنامه علیه دولت ایران ندارد این روزنامه قاجاری است و اسم این روزنامه این چنین است لطفا اشتباه نگردد کارا کتاب مطابق مقرارت نظام جمهوری اسلامی انجام وظیفه می نماید
در سال ۱۲۷۷ هجری قمری و پس از گذشت ده سال از انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه (که از سال ۱۲۶۷ هجری قمری در حال انتشار بود)، شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه، وزیر علوم و معارف وقت، ادارهٔ چاپخانه دولتی و مدیریت این روزنامه را به میرزا ابوالحسن خان صنیع‌الملک سپرد. تا آن زمان ۴۷۱ شماره از وقایع اتفاقیه به همین عنوان انتشار یافته بود، اما از آن پس نام این روزنامه، به روزنامه دولت علیه ایران تغییر یافت. بدین ترتیب از شماره ۴۷۲ این نشریه که در تاریخ ۵ صفر ۱۲۷۷ هجری قمری انتشار یافت، اسم روزنامه دولت علیه ایران بر صفحه نخست آن دیده می‌شد. افزون بر تغییر نام، تغییر و تحولات دیگری نیز در این روزنامه به چشم می‌خورد که شاخصترین و مهمترین آن، اضافه شدن تصاویر بدان بود. بر این اساس، روزنامه دولت علیه ایران نخستین روزنامه مصوری است که در تاریخ ایران انتشار یافته‌است. روزنامه دولت علیه ایران، تا شماره ۶۶۸ آن، که در تاریخ هفتم شوال ۱۲۷۸ هجری قمری منتشر شد، به انتشار خود ادامه داد و از آن پس تعطیل گردید. انتشار این روزنامه گرچه چندان منظم نبود، اما بواسطه حمایت دولتی و استقبال نسبی از آن، مهمترین روزنامه دوران خود محسوب می‌شد. صنیع‌الملک خود تصویرگر بسیاری از نقاشی های درج شده در این روزنامه بود. این روزنامه را نباید با روزنامه علمیه دولت علیه ایران که اولین نشریه علمی تاریخ ایران است، اشتباه نمود.
روزنامه وقایع اتفاقیه نام دومین روزنامه فارسی‌زبان و روی هم رفته، پس از کاغذ اخبار و روزنامهٔ آشوری‌زبان زاهر یرادی باهرا، سومین روزنامهٔ ایران است. این روزنامه به دستور میرزا تقی خان امیرکبیر در تهران در دوران ناصرالدین شاه منتشر می‌شد. نخستین شمارهٔ این روزنامه در ۵ ربیع‌الاول سال ۱۲۶۷ هجری قمری (برابر ۱۸ دی ماه ۱۲۲۹ خورشیدی و ۸ ژانویه ۱۸۵۱ مسیحی) (سال سوم پادشاهی ناصرالدین شاه) به چاپ رسید. در این شماره، تصویر شیر و خورشید با جمله یا اسدالله الغالب به شیوه‌ای خاص طراحی شده بود که واژه الله بالای شیر قرار گیرد. «یا اسدالله الغالب» و همچنین عبارت روزنامه اخبار دارالخلافه طهران [=تهران]، در فضای گرافیکی ویژه‌ای به صورت غیرمتداول خوشنویسی رایج سامان داده شده بود. تأثیرپذیری خط و خوشنویسی نستعلیق از نوآوری‌های دورهٔ قاجار، در روزنامه وقایع اتفاقیه نیز به نحو چشمگیرتری نمود می‌یابد. انتشار این روزنامه در راستای اهداف امیرکبیر برای انجام تغییراتی بنیادین در ایران به منظور گام برداشتن در مسیر پیشرفت آن کشور تلقی می‌گردد. اما وی اندکی بعد (سال ۱۲۶۸ ه.ق.) کشته می‌شود؛ و سرانجام پس از آنکه ادارهٔ این روزنامه سال‌ها در دست کسان دیگری افتاد، اداره روزنامه در ۱۲۸۸ قمری، به محمدحسن خان صنیع‌الدوله (اعتمادالسلطنه)، مترجم دربار، رئیس تازهٔ ادارهٔ انطباعات ناصر الدین شاه، و فرزند حاج علی خان حاجب‌الدوله (قاتل امیر کبیر)، سپرده شد. او هم در عمل، روزنامه جدیدش ـ روزنامهٔ ایران ـ را جایگزین این روزنامه که البته آن زمان نامش دیگر وقایع اتفاقیه هم نبود، کرد. به جز اعتمادالسلطنه، بقیه دست‌اندرکاران و گردانندگان روزنامه، پیوسته در تغییر بودند. از شماره ۴۷۱ به بعد، این روزنامه با نام روزنامه دولت علیه ایران به چاپ رسید. تعداد صفحه‌های این روزنامه از چهار تا دوازده در نوسان بود. درون‌مایه : در این روزنامه، اخبار داخلی شامل خبرهای مربوط به پایتخت (اخبار دارالخلافه)، دربار و سفرهای ناصرالدین‌شاه، عزل و نصب‌ها و اعطای مقام‌ها، نشان‌ها و امتیازات چاپ می‌شد. در برخی شماره‌های آن، اعلان‌های رسمی دولتی در ورقه‌ای جداگانه چاپ و همراه روزنامه، توزیع می‌شد که به آن اشتهارنامه می‌گفتند. در برخی شماره‌ها نیز اخبار و رویدادهای شهرستان‌های ایران به چاپ می‌رسید (اخبار ولایات). در بخش اخبار خارجی، بیشتر اخبار مربوط به دگرگونی‌های سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی به چاپ می‌رسید؛ مقالاتی از روزنامه‌های اروپایی برگرفته می‌شد و با ترجمهٔ روان فارسی در روزنامه منتشر می‌شد. بسیاری از این ترجمه‌ها کار خود صنیع‌الدوله بود. روی‌هم‌رفته روزنامه از زبان نوشتاری ساده‌ای بهره می‌برد که تا زمان جنبش مشروطیت در نوشته‌های این دوره کمتر به چشم می‌خورد. در بیشتر شماره‌های روزنامه، صورت قیمت اجناس مورد نیاز مردم به نرخ رسمی دولتی چاپ می‌شد (نرخ ارزاق)؛ در برخی شماره‌های آن اعلان فروش کتاب‌های تازه چاپ شده منتشر می‌گشت. این روزنامه به خبرهای مربوط به کودکان و نوجوانان هم عنایت فراوان داشت. از جمله می‌توان به انتشار مستمر و پیوستهٔ اخبار مدرسهٔ دارالفنون (که دانش‌آموزان آن نوجوان بوده‌اند)، گزارش‌های بیماری‌های کودکان و آبله‌کوبی ایشان، خبرهایی پیرامون کودکان فرنگی، گزارش‌های مربوط به حوادث کودکان، کودکان بزهکار و حتی اخبار و آگهی‌های کتاب کودک، اشاره نمود. گذشته از نشان رسمی کشور ایران (شیر و خورشید)، نخستین تصویر مطبوعات ایران، در شماره ۴۷۱ روزنامهٔ وقایع اتفاقیه (که در آن شماره با نام «وقایع» منتشر شده بود و از شمارهٔ پسین هم نام «روزنامه دولت علیه ایران» را به خود گرفت) به تاریخ ۲۸ محرم ۱۲۷۷ ق. منتشر شد؛ این تصویر، عکسی از جان‌به‌دربردن معجزه‌آسای یک کودک در مجلس تعزیه بود. امیرکبیر درباره این روزنامه گفته‌است: عوام نمی‌دانند که مصرف و حسن این وقایع اتفاقیه در چیست؛ یا خیال می‌کنند که دیوانیان عظام شروع به این کرده‌اند به جهت منافع و مداخل. لکن این‌طور نیست و نباید باشد. این اخبار چیزی است. این‌ها به جهت تربیت خلق است و اینکه این‌ها از امور دیوانی و اخبار و مناسبات دول و منافع خاص و عام و مقتضیات عصر عالِم باشند؛ و اینکه تا روزی که من هستم نمی‌شود که این اطلاع به عامه نرسد. این روزنامه منصبی نیست که به کسانی که از دیوان اعلی اسامی ایشان تعیین شده، به این‌ها برسد و به دیگران نرسد. چالش‌ها : هرچند انتشار «وقایع اتفاقیه» گام بسیار مهمی در راه پیشرفت دانسته می‌شود، اما این روزنامه دست کم با دو چالش مهم رویارو بود: ۱- بهای روزنامه ده شاهی بود و در آن روزگار که یک من گوشت، یک قران می‌ارزید، هر شماره‌اش برابر نیم من گوشت بها می‌داشت؛ ازاین‌رو عامه مردم توان خرید آن را نمی‌داشتند. همچنین اینکه پخش‌کنندگان روزنامه نیز چشم داشتند که از این راه درآمدی به دست آورند، قیمت تمام‌شده روزنامه را برای مردم بالاتر می‌برد. در عین حال، چنانچه در صفحهٔ اول شمارهٔ نخست روزنامه آمده‌است: «دولت علیه، اعضای دولت، صاحب منصبان و رعایای صادق را موظف کرده بود تا این روزنامه را بخرند»؛ و بدین ترتیب، در عمل، نخستین روزنامه در ایران ویژه و از آنِ خواص می‌شد. ۲- حکومت خودکامه ناصری، لحن نوشتار روزنامه را _ از همان آغاز و در زمان خود امیرکبیر هم _ دچار چاپلوسی بسیار کرده بود، چنانکه از شش صفحه روزنامه، یک صفحه و نیم آن به اخبار و جزئیات کارهای ناصرالدین شاه می‌پرداخت و این کار را با آنچنان تملق و گزافه‌گویی‌ای انجام می‌داد که حتی تغییرات جوی و گرم شدن هوا را نیز به «یمن وجود مبارک» ربط می‌داد، برای نمونه در شمارهٔ سومش چنین آمده‌است: «از یمن طالع فیروزی مطالع و اقبال بیهمان سرکار اعلیحضرت پادشاهی هوای دارالخلافه طهران در این اوقات به طوری خوب و خوش می‌گذرد که برف به آن شدت در سه چهار روزه به کلی از اطراف و حول و حوش رفت.»