آثار ملی اصفهان

کتاب آثار ملی اصفهان اثر ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی

در علت نام گزاری اصفهان وجوه مختلفی گفته اند که برخی باساطیر شباهت دارد و پاره ای از گفته ها هم سند و دلیلی ندارد مانند قصه سوزانیدن نمرود ابراهیم خلیل را که چون به اصفهانیان امر شد که در سوزاندن خلیل الله شرکت کنند و از قبول آن خودداری کردند درباره انها گفته شد: اسپاه آن یعنی انها سواران خدایند و یا اینکه اصفهان از بناهای اصبهان بن فلوج بن سام بن نوح علیه اسلام و یا اصبهان بن فلوج بن لنطی بن یونان بن یافث است.
که این دو در اصل روایت متحد بنظر میرسند منتهی در مراتب نسبت تغییری وجود دارد.
انچه منطقی و مناسب بنظر میرسد وجه تسمیه ایست که حمزه اصفهانی اختیار کرد و آن چنین است : لفظ اصبهان و اصفهان و اصفاهان از اسپاهان که به معنی سپاه ها و لکشر است گرفته شده و اسپاه و اسپه نام لشکر و هم نام سگ است زیرا هر دو در کار نگهبانی و حراست اشتراک دارند و از اینرو اصفهان و سجستان را که مرکز سپاهی بوده اند بترتیب اسپاهان و سگان یا سگستان خوانده اند و چون مردم اصفهان از زمان کاوه اهنگر بسپاهی گری شهرت داشتند و در دوره ساسانیان برای حمل درفش کاویانی فقط از وجود انان استفاده میکردند و اساوره ایکه در بین تازیان شهرت دارد همان سواران برجسته مردم اصفهان را میگفته اند یعنی مردم سپاهی یا جای سپاه.
و برخی طریق نامگذاری را چنین گفته اند که در روزگار فرس چون گودرزبن کشواد در اصفهان سوار میشد در دنبال او هشتاد پسر شجاع و نواده ها و اتباع دلیر سوار میشدند و چون این منظره بسیار جالب و چشمگیر بود باین دسته می گفتند:
اسپاهان یعنی لشکر و سپاهی و این کلمه بتدریج نام محل گردید و در این مورد هم باید اذعات کرد که الف و نون اخر معنی جمع میدهد برخلاف وجه تسمیه پیش که الف و نون علامت مکان است چون گیلان که معنی جای گیل میدهد.

شهر اصفهان یکی از مبنایی برای کشور ایران در مسیر تاریخ بوده است وهست این شهر از معدود مراکز باستانشناسی ارزشمند جهانی وبسیاری از آثار باستانی آن در لیست آثار بشری به ثبت رسیده است اگر از تاریخ این شهر سخن به میان آید سرگذشت آن تا اعماق اساطیر وافسانه ها ریشه دارد تاریخ این شهر از یک سو به سلیمان ونوح متصل واز سوی دیگر پایگاه نهضت کاوه آهنگر بر علیه ضحاک خونخوار معرفی می گردد. اهمیت اصفهان به اندازه ای است که در اکثر دائره المعارفهای بزرگ جهان مدخلی به آن اختصاص یافته و سفرنامه هایی از محاسن وشکوه ظاهری و باطنی آن از پژوهندگانی چون تاورنیه ,شاردن و... به نگارش درآمده ومظاهر تمدن آن همانند سبک معماری ,مکتب فلسفی ومنهج فقهی آن چشمگیر است. ...بطوریكه گفته شد رودخانه زاینده رود از مغرب به مشرق جارى است و رودخانه ایست قدیمى و از هنگامى كه شهر اصفهان محل سكونت شده و ساكنان نیاز به ارتباط با قسمتهاى دیگر آن داشته‏اند ناگزیر به ساختن پل گردیده‏اند،بدیهى است هر ارتباطى كه بین دو قسمت اصفهان ضرورت یافته پل ارتباطى آن زودتر ساخته شده است. آنچه مسلم است پل هاى مارنان و شهرستان و اللهوردیخان و خواجو از پل هائى هستند كه در مرحله اول احتیاج ساخته شده ‏اند، منتهى در اثر كثرت ایاب و ذهاب فرسوده و خراب شده و تجدید بناء گردیده‏اند از همین نكته كه گفته شد معلوم گردید اینكه مى‏گویند پل شهرستان از احداث سلسله ساسانیان است درست مى‏باشد چه نخستین پلى است كه دو قسمت اصفهان را بیكدیگر ارتباط مى‏داده است. ولى در اثر فرسودگى در زمان دیالمه و دیگران ترمیم و تجدید گردیده است. ...میدان نقش جهان که با نام‌ میدان شاه نیز شناخته می‌شود، مجموعه ی بزرگی از ساختمان‌های دوره ی صفوی در شهر اصفهان است. طول این میدان از شمال به جنوب بیشتر از ۵۰۰ و عرض آن حدود ۱۶۵ متر می باشد. ... عصار خانه‌های اصفهان دانه‌های روغنی و استفاده آنها برای روشنائی‌ طرز استفاده از دانه‌های روغنی و پیدایش عصار خانه چگونگی ساختمان عصار خانه تیرخانه یا قسمت روغن‌گیری روش روغن‌گیری دانه‌های روغنی‌ عصار خانه‌هایی در شهرهای دیگر استان اصفهان ...