سیر فرهنگ ایران در بریتانیا

کتاب سیر فرهنگ ایران در بریتانیا اثر دکتر ابولقاسم طاهری

در این کتاب از سیر و تحول دویست ساله فرهنگ، هنر و مظاهر ذوقی قوم ایرانی در جزایر بریتانیا سخن میرود.

با آن که پای انگلیسی زبانان از سده دهم هجری قمری رفته رفته به کشور ما باز شد آغاز آشنائی دانشمندان آن قوم را با علوم و حکمت ایرانی که بخش مهمی از فرهنگ بزرگ جهان اسلامی شمرده میشود بایستی در نیمه سده پنجم هجری جستجو کرد.

چنان که خوانندگان گرامی در خلال سطور نخستین فصل این کتاب خواهند دید با گردانیدن متنهای علمی زیر مردانی چون محمد زکریای رازی، فارابی، محمد غزالی و بو علی سینا از دوزبان تازی و پارسی به لاتین ، تدریجاً علمای قوم انگلیس با رشته های پزشکی، ریاضی و الهبيات خاورزمین آشنا شدند و سپس اندك اندك با نوشته های جهانگردانی که در خلال سددهای ششم و هفتم هجری از ایران دیدن کردند آن پیوند نیرو گرفت.

از سوی دیگر پیدایش نیروی دریایی زورمندی پای ملوانان دلیر و ماجراجویان آزمند انگلیسی را به کرانه های هند و خلیج فارس باز کرد و انگیزه سودجوئی و بهره کشی از هندوستان ، حکم فرمایان انگلیسی آن سامان را به اهمیت فراگرفتن زبان فارسی راغب ساخت همزمان با این جریان ، یا اندکی پس از آن برادران گریوز (Greavn) که از نخستین فارسی دانهای سده هفدهم میلادی ( برابر سده یازدهم ه . ق .) در حوزه علمية كمبريج بودند همت به ترجمه کتابهایی در زمینه ادبیات ، علوم ریاضی و اختر شناسی از فارسی به انگلیسی گماشتند.

بدنبال کوششهای برادران گریوز و انتشار ترجمه های آن دو تن دانشند، دو عامل مهم دیگر که پیدایش شرکت هند شرقی و رشد انجمن تو بنیاد آسیایی بنگاله باشد راه را از برای ترویج زبان و ادبیات فارسی در بریتانیا و در میان پاره ای از افسران نخبه انگلیسی در هندوستان هموار ساخت، در حدود هفتاد سال پس از انتشار ترجمه های برادران گریوز یکی از استادان ارجمند دانشگاه اکسفورد که تماس هاید (Thomas Hide) نام داشت به سال ۱۷۶ میلادی (برابر با ۱۱۷۳ه ق) کتابی به زبان لاتینی منتشر ساخت که در واقع نقطه عطفی در تاریخ مطالعات ایرانی بشمار میآید.

به همین سبب در کتاب حاضر ، مؤلف پس از نشان دادن پیشینه سیر فرهنگ ایران در بریتانیا کوشیده است تا تحقیقات خاورشناسان انگلیسی را از تاریخ انتشار کتاب تاریخ اریسان یاستانی ایران تا به امروز که اندکی فزونتر از دویست سال است بر شمرد و از خدمات ارزنده ای که نسبت به تاریخ و فرهنگ قوم ایرانی اینا شده است، و لو فهرست و از باد کند.

داستان سیر فرهنگ ایران در بریتانیا که مؤلف از دیر باز به تالیف آن کمر بسته برده است تاریخ پر فراز و نشیبی است که تا کنون مورد توجه هیچ یک از محققان ایرانی و انگلیسی قرار نگرفته است و آنچه اکنون این مؤلف بر خوانندگان عرضه میکند مسلماً خالی از نقص نیست .

خرید کتاب سیر فرهنگ ایران در بریتانیا اثر دکتر ابولقاسم طاهری

هر چه باشد این اثر را باید نخستین گام درین زمینه و فقط راهنمایی از مطالعات دویست ساله ایرانی در بریتانیا دانست. اقامت نسبتا در از مؤلف درمیان قوم انگلیس، دست یافتن به پاره ای از اطلاعات مختتم به هنگام پژوهش در باره دیگر مسائل ، الفت نزديك مؤلف با گروهی از خاورشناسان کشور این کتاب از آنها ،یادشده، آشنائی وی بابیشتر مراکز فرهنگی و مورمها و بالاخره عضویتش در انجمن خاورشناسی بریتانیا ، انجمن شاعی آسیائی و انجمن جغرافیائی لندن ، همه این توفیق را رفیق وی ساخت که گستاخانه در این راه پیشگام گردد و از مجموع اطلاعات گرد آورده کتابی فراهم سازد.

روش مؤلف در نشان دادن سیر فرهنگ ایران در بریتانیا طی دو سده اخیر تا بالاترین درجه امکان پرهیز از حاشیه روی بوده و از ترس آن که مبادا خواننده را ملالت افزاید بسیاری از مطالب را بطور خلاصه و موجز بیان کرده است. اما هر جا برای مزید آگاهی علاقه مندان ذکر مراجع و مآخذ مفصل تری ضرورت داشته است آنها را در حواشی نقل کرده است . کلید این گونه حواشی و تعلیقات شماره هایی است که در کنار آنها علامت ستاره ای به چاپ رسیده است.

در این گونه موارد خواننده باید برای کسب اطلاع به توضیحات و منابع که در آخر هر فصلی جداگانه به چاپ رسیده است رجوع کند و چون در هر فصلی منابع آن فصل قید گردیده است برای احتراز از تکرار، در کتابنامه فقط به گزیده ای از مآخذ بسنده کرده ایم. طرح اصلی این کتاب که در سال ۱۳۴۷ خورشیدی ریخته شده بود فقط مشتمل بر حمده فصل بود که ده فصل آن تا فروردین سال ۱۳۳۹ آماده شد، اما بیماری ناگهانی و در از مدت مؤلف، یکسال و اندی تکمیل آن کار را به تعویق افکند تا آن که بیاری پروردگار در فروردین ۱۳۵۲ با افزودن چهار فصل دیگر درباره هنر شناسی و کاوشهای باستان شناسان انگلیسی در ایران به صورتی که اینك تقديم خوانندگان می شود بیایان آمد. چاپ و انتشار این اثر در درجه نخست مرهون عنایت اولیای فرهنگ پرور انجمن آثار ملی به ویژه تصاد فرج الله آلی اولی است که دین بزرگی