کتاب بحثی درباره زندگی مانی و پیام او اثر ناصح ناطق
کتاب بحثی درباره زندگی مانی و پیام او اثر ناصح ناطق در سال هزار سیصد پنجاه هفت توسط انتشارات امیرکبیر بچاپ رسید. و فهرست این کتاب درباره زندگی و پیام مانی بنیادهای عقاید مانی گنوس یا عرفان غربی بحثی درباره گنوس ریشه گنوسیسم اندیشه گنوسی مانی گری و مسیحیت سیر مانی گری در غرب مانی گری در شرق و جهان اسلام مانی گری در ترکستان و چین و...
پیدایش و گسترش مانوی گری یا مانی که ئیسم که پیروان آن در ادبیات اسلامی مانویه و منانیه خوانده شده اند یکی از عجیب ترین پدیده های تاریخ است.
مردی تنها روزی خود را رهاننده موعود یعنی فارقلیط خواند و مدعی پیغمبری آخر زمان شد: ویسالها مشغول جهان پیمائی و تبلیغ بود و مریدان بسیار میان مردم پیدا کرد و در دوران پادشاهی بهرام پادشاه ساسانی کشته شد.
پس از مرگ او پیروانش دچار آزار و تعقیب شدند ولی دینی که آورده بود با مرگ وی از میان نرفت دو راه روی زیر زمینی خود را در ایران و انیران ادامه داد.
در بخش شمال خاوری ایران مانوی گری روزگاری دین رسمی سغدیان و ایغورها شد و چند قرن پس از هجرت دوام آورد.
جهان باختری گسترش دین مانی آنچنان سریع و نفوذش آنچنان ژرف بود که دین دمسیح را تهدید کرد.
در مصر و یونان و روم هم مانویان گروهی فعال و پویا بودند و کار به جائی رسید که امپراطوران روم لازم دیدند پیشرفت آنان را متوقف سازند.
در قرن های بعد گروهایی با نامهای گوناگون مانند پلیسین ها و پاتارن ها و بوگومیل ها و البیژواها و کاتارها که همه از مانوی گری الهام گرفته بودند پیدا شدند و سرانجام همه با حربه تکفیر یا ضرب شمشیر یا آتش از میان رفتند.
موضوع کتاب بحثی درباره زندگی مانی و پیام او نوشته ناصح ناطق سرگذشت مانی و طلوع و غروب آیین او در ایران و کشورهای باختر زمین و مرگ مانی و تاثیر وی در جهان اسلام و عرب و ایران و بقاء نسبی آن بصورت ته نشین در اندیشه های ایرانیان امروزی است.