کتاب فرهنگ هزوارشهای پهلوی اثر محمد جواد مشکور
فرهنگ هزوارشهای پهلوی و کتاب های محمد جواد مشکور
این کتاب یکی از تکمیل ترین فرهنگ واژه یا هزوارشهای پهلوی می باشد .که توسط محمد جواد مشکور گرداوری و توسط انتشارات بنیاد فرهنگ در سال 1346 به چاپ رسیده است
هزوارش یا اُزوارش در نوشتههای پهلوی به واژهها یا بخشهایی از یک واژه گفته میشود که به زبان آرامی و به خط پهلوی نوشته میشد اما هنگام خواندن آنها برابر پارسی میانه آنها تلفظ میشد. فرهنگ پهلوی نام واژهنامهٔ کوچکی است دربارهٔ حدود ۵۰۰ هزوارش که در نوشتههای پارسی میانه زردشتیان (متون پهلوی) به کار میرفتهاست. برای نمونه ملکا نوشته میشد و شاه خوانده میگشت. ابن مقفع میگوید که اگر کسی بخواهد گوشت بنویسد،lxm نوشته و gōsht میخواند و نان را bsrh نوشته و نان میخواندند. در تمام متنهای پهلوی هزار و دویست هزوارش شناخته شدهاند. هزوارش یک عادت خطیاست و نه یک عادت زبانی از این رو با وامواژه تفاوت دارد.برای علت یا دلیل وجود هزوارش در نوشتههای پهلوی حدسهای گوناگونی زدهاند. یکی از این حدسها این است که از آنجا که سنت دبیری خاص آرامیان بودهاست بسیاری این واژهها در نوشتار وارد شدهاند اما از آنجا که اربابان این دبیران آرامی نمیدانستند این واژهها هنگام برخوانی از بهر ایشان به فارسی برگردانده میشدند.