کتاب نیرنگستان توسط صادق هدایت برگرفته از عنوان کتابی از زمان ساسانی به همین نام است که در اینجا به معنی فرهنگستان است.کتاب نیرنگستان اثر هدایت یک فرهنگ نامه فلکلر می باشد که در دیباچه این کتاب صادق هدایت به عنوان یک متخصص فرهنگ توده و فلکلر ، زمینه ها و ریشه های پیدایش این باورها را می کاود. منابع اصلی هدایت برای نگاشتن این مجموعه بی نظیر به پیش از اسلام بر می گردد و از جمله کتابهایی چون : «اردا ویراژنامه» ، «شایست نشایست» ، «دینکرت» ، «بند هشن» و «نیرنگستان» پهلوی.
هدایت معتقد است که بیشتر این باورها و آداب و رسوم ها از آن جا وارد فرهنگ ایرانی شده که جادوگران در دوره نگارش اوستا نفوذ زیادی داشته اند و اوستا بر علیه آنها این احکام را صادر کرده که بعدها بصورت عادات و اعتقادات و باورها و آداب و رسوم های رایج درآمده . چراکه قدیمی ترین قسمت اوستا همان گاتها می باشد و قسمتهای مورد بحث بعدا به اوستا ملحق شده است.
در مورد نیرنگستان به خطا نرویم و بپنداریم که کتاب تماما اوهام و خرافات و افکار سخیفه را در بر می گیرد . چرا که هدایت در دیباچه آن بعضی از این آداب و رسوم ها را می ستاید و از آنها به عنوان یادگارهای پر افتخار ایرانی یاد می کند . این باورها و اعتقادات را نشانه قدمت ملتی میداند که زیاد پیر شده ، زیاد فکر کرده و زیاد افکار شاعرانه داشته است. از جمله جشن نوروز ، آداب عقد و عروسی و تمامی افکار بی زیان خنده آور و افسانه های قشنگ ادبی و... . سایر اعتقادات و باورها از نظر هدایت زندگی را مشکل و زهرآلود میکند. مانند اعتقاد به ساعت خوب و بد،سعد و نحس ستارگان،تقدیر و غیره.
هدایت تدوین و گردآوری اوهام و خرافات با نام عقاید سخیفه و منسوخه را امری مهم می داند تا بیگانگان آنها را جزو عقاید ملی ما نشمارند.
این کتاب چون فرهنگی جامع در چندین فصل طبقه بندی شده است: