توپ

کتاب توپ اثر غلامحسین ساعدی

در این کتاب رمان ماجرا از یکی از روستاهای آذربایجان شروع می شود. روستائیان وحشت زده از هجوم ایلیات به داخل غارها پناه برده اند و ملامیرهاشم با اسب خود وارد روستا شده و به داخل خانه کدخدا می رود. ضمن گفت و گو با کدخدا از وضعیت نابسامان ایل و هجوم عده ای قزاق قفقاز به رهبری ژنرال «دلماچوف» برای سرکوبی ایلیاتی ها با خبر می شود و از آنجا که حاصل دسترنجش که حدود سیصد گوسفند است در دست ایلیاتی هاست به ترس افتاده و فکر چاره می کند. او که با بزرگان هر ایل دوستی بهم زده است به سراغ آنها رفته و از حال و روزشان باخبر می شود و سپس به سبب دغدغه از دست دادن مال و منالش و برای خلاصی از شر و مصیبت از آنها می خواهد که مسیر همیشگی کوچ را نروند. آنها نیز به واسطه صداقت و پاکی ملا میرهاشم، دست رد به سینه او نزده و فرمانبرداری می کنند. در این حال ملا میر هاشم که برای دیدن توپ بزرگ قزاق ها به بالای تپه رفته است اسیر دست ژنرال می شود و برای رهایی از مخمصه با دروغ و کلک، ژنرال و جمع قزاق ها را به یکی از ییلاقات خوجابیگلو ها یعنی طاووس گلی می برد. ایلیات که در اثر برهم خوردن نظم حرکتشان به صداقت ملا شک کرده اند، با فرستادن ماموری از حضور ملا در کنار ژنرال خبردار شده و گمان می کنند که ملا به همراه ژنرال سعی در سرکوبی ایلیات داشته است.