کتاب دیوان کامل امیر معزی تصحیح ناصر هیری
معزی در غزلسرایی هم دست داشته (علاوه بر تخصسش که مدیحه گویی و قصیده سرای است) و قطعه های مسمط و رباعی نیز گفته. بعضی از قصائد مغزی افکار کاملا تازه یی نسبت به پیشتازان دارد و این درجه ابتکار و علاقه اورا به اوردن مضامین و مطالب بدیع می رساند.در شعر او فقط به مدح و غزل برخورد نمی کنیم بلکه گاه از وعظ و اندرز و توحید و حکمت هم دیده می شود.
امیرابوعبدالله محمد فرزند عبدالملک مُعِزی نیشابوریشاعری فارسی زبان است. پدرش عبدالملک برهانی از شاعران دربار الب ارسلان بوده است و در اوایل سلطنت ملکشاه سلجوقی وفات یافت و محمد فرزندش، به جای او به خدمت سلطان ملکشاه در آمد و تخلص شعری خود معزی را از لقب سلطان که «معزالدین» بود، اقتباس کرد. معزی شاعر بزرگ دربار ملکشاه سلجوقی بود و از سوی این پادشاه لقب امیر گرفت. پس از مرگ ملکشاه، معزی به سلطان سنجر درٱمد. روایت شده‌است که روزی در شکارگاه تیر سلطان به سینه او خورد و او هر چند از زخم این تیر نبرد، اما مدتها تیر در سینه‌اش جای داشت و از آسیب آن رنج می‌برد. معزی در سال ۵۲۱ هجری قمری وفات یافت. «سه کس از شعرا در سه دولت اقبال‌ها دیدند وقبول‌ها یافتند چنانکه کس را آن مرتبه میسر نبود، یکی رودکی در عهد سامانیان و عنصری در دولت محمودیان و معزی در دولت سلطان ملکشاه.» معزی تا پایان عهد ملکشاه یعنی تا سال ۴۸۵ هجری قمری درخدمت این پادشاه بود . بعد از وفات او و آشفتگی کار جانشینان وی، معزی مدتی از عمر خود را در هرات و نیشابور و اصفهان بسر برد وسرگرم مدح امرای مختلف این نواحی بود تا آنکه سلطان سنجر به سلطنت رسید و امیرمعزی بدو پیوست. محمد عوفی درباره مرگ امیرمعزی نوشته است که روزی سلطان سنجر درخرگاه بود، ناگاه تیری از کمان شاه گذشت و به امیرمعزی اصابت کرد و او در حال جان سپرد. عباس اقبال در مقدمه دیوان معزی قول عوفی را مردود دانسته و می‌نویسد معزی مدتها بعد از این واقعه زنده بوده است، و اما از مرثیه‌ای که سنایی در مرگ معزی گفته معلوم می‌شود که شاعر سرانجام به همان زخم تیر درگذشته است و تاریخ مرگ او بین ۵۱۸ و ۵۲۱ هجری قمری بوده است. امیرمعزی یکی از چند شاعر بزرگ ایران است که همواره آنان را در صف مقدم شاعران پارسی‌گوی قرارداده و به استادی و عظمت مقام ستوده‌اند.
خرید کتاب دیوان کامل امیر معزی تصحیح ناصر هیری چاپ هزار سیصد شصت و سه نشر مرزبان