کتاب جنگ صد ساله با فلسطین : تاریخچه ی استعمار شهرک نشین و مقاومت اثر رشید خالدی ترجمه اشکان بحرانی
اثری مهم و تأثیرگذار در تحلیل تاریخی-سیاسی مسئله فلسطین است. این کتاب که توسط اشکان بحرانی به فارسی ترجمه شده، به بررسی ریشه‌های درگیری میان فلسطینیان و اسرائیل پرداخته و آن را نه به‌عنوان یک "درگیری قومی" بلکه به‌عنوان یک "پروژه‌ی استعمار شهرک‌نشینی" تحلیل می‌کند.
خالدی در این کتاب از یک روایت تاریخی ۱۰۰ ساله (از ۱۹۱۷ تا ۲۰۱۷) استفاده کرده و بر این ایده تأکید دارد که فلسطینیان در طول یک قرن گذشته، قربانی یک جنگ استعماری مداوم بوده‌اند که توسط قدرت‌های استعماری (بریتانیا و بعدها ایالات متحده) حمایت شده است.
---
مرور کلی کتاب
این کتاب در شش فصل، مراحل مختلف جنگ و مقاومت فلسطینیان را بررسی می‌کند:
1. آغاز پروژه استعمار شهرک‌نشینی (۱۹۱۷-۱۹۳۹):
خالدی نشان می‌دهد که اعلامیه‌ی بالفور (۱۹۱۷) اولین مرحله‌ی حمایت بریتانیا از پروژه‌ی صهیونیستی بود و این روند منجر به افزایش مهاجرت یهودیان به فلسطین و سرکوب مقاومت بومی شد.
2. دوران قیمومیت و مقاومت (۱۹۳۹-۱۹۴۸):
در این دوره، فلسطینیان با قیام‌های مردمی تلاش کردند در برابر استعمار مقاومت کنند، اما ضعف سازماندهی آن‌ها در برابر نیروهای صهیونیستی و حمایت بریتانیا از اسرائیل، به نکبت ۱۹۴۸ و آوارگی گسترده‌ی فلسطینیان منجر شد.
3. جنگ ۱۹۴۸ و تثبیت اسرائیل:
در این بخش، خالدی توضیح می‌دهد که چگونه نیروهای صهیونیستی با حمایت غرب، فلسطینیان را از سرزمین‌هایشان بیرون کردند و اسرائیل را تشکیل دادند. نقش کشورهای عربی نیز بررسی شده که چرا در کمک به فلسطینیان ناکام ماندند.
4. جنگ‌های اعراب و اسرائیل و نقش قدرت‌های جهانی (۱۹۶۷-۱۹۸۲):
این فصل به بررسی جنگ شش‌روزه (۱۹۶۷) و پیامدهای آن می‌پردازد که اسرائیل در آن کرانه‌ی باختری، نوار غزه و بلندی‌های جولان را اشغال کرد. نقش آمریکا به‌عنوان حامی اصلی اسرائیل در این دوره برجسته می‌شود.
5. انتفاضه‌ها و مقاومت فلسطینیان (۱۹۸۷-۲۰۰۵):
خالدی دو انتفاضه‌ی فلسطینیان (۱۹۸۷ و ۲۰۰۰) را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه مقاومت مردمی، اسرائیل را به چالش کشید.
6. دوران معاصر و آینده فلسطین (۲۰۰۵-۲۰۱۷):
در آخرین فصل، روندهای جدید سیاسی، نقش حماس و فتح، و سیاست‌های آمریکا و اسرائیل در شکل‌دهی وضعیت کنونی فلسطین بررسی می‌شود.
---
تحلیل و بررسی کتاب
۱. رویکرد انتقادی به روایت‌های غربی:
خالدی در این کتاب، نقدی جدی بر روایت‌های رایج غربی درباره‌ی فلسطین ارائه می‌دهد و استدلال می‌کند که رسانه‌های غربی، فلسطینیان را اغلب به‌عنوان "عاملان خشونت" معرفی کرده‌اند، درحالی‌که خشونت سیستماتیک اسرائیل و حامیانش نادیده گرفته شده است.
۲. تأکید بر استعمار شهرک‌نشینی:
نویسنده بر این باور است که مسئله فلسطین یک استعمار کلاسیک از نوع شهرک‌نشینی است، مشابه تجربه‌های استعماری در آفریقا و آمریکا. به‌عبارت دیگر، اسرائیل نه فقط یک دولت ملی، بلکه یک پروژه‌ی استعماری برای حذف و جایگزینی جمعیت بومی فلسطینیان است.
۳. استفاده از منابع تاریخی و شخصی:
خالدی به‌عنوان یک مورخ و فلسطینی، از اسناد تاریخی، تحلیل‌های آکادمیک و تجربه‌ی شخصی خانوادگی خود در روایت این تاریخ بهره گرفته و تصویری زنده و مستند از تحولات فلسطین ارائه می‌دهد.
۴. نقش قدرت‌های خارجی در شکل‌دهی درگیری:
یکی از نقاط قوت کتاب، بررسی نقش بریتانیا، آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی در شکل‌دهی به جنگ فلسطین است. خالدی استدلال می‌کند که بدون حمایت گسترده‌ی غرب، اسرائیل نمی‌توانست سیاست‌های سرکوبگرانه‌ی خود را ادامه دهد.
---
نتیجه‌گیری
«جنگ صد ساله با فلسطین» کتابی مهم، مستند و تحلیلی درباره‌ی ریشه‌ها و پیامدهای درگیری فلسطین-اسرائیل است. این کتاب، برخلاف روایت‌های غالب در رسانه‌های غربی، فلسطینیان را نه به‌عنوان قربانیان منفعل، بلکه به‌عنوان یک ملت در حال مقاومت به تصویر می‌کشد.
خالدی با دقت تاریخی و نگاه انتقادی، نشان می‌دهد که مسئله فلسطین فقط یک "نزاع" نیست، بلکه یک پروژه‌ی استعمارگرایانه است که همچنان ادامه دارد. این کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و همه‌ی کسانی که به تاریخ و سیاست خاورمیانه علاقه‌مندند، یک منبع ضروری به‌شمار می‌رود.