قرآن آریامهر، قرآن شاه،قرآن پهلوی
«قرآن آریامهر» یکی از نفیسترین نسخههای چاپی قرآن کریم در تاریخ معاصر ایران است که به دستور محمدرضا شاه پهلوی منتشر شد. این نسخه که از نظر هنری، تاریخی و فرهنگی ارزش بالایی دارد، امروزه یکی از کمیابترین و گرانبهاترین نسخههای چاپی قرآن به شمار میآید.
با توجه به ارزش بالای این اثر، در بازار کتاب نسخههای کپی، بدل و حتی ناقص از آن وجود دارد. برخی از این نسخهها دارای صفحه اول و دوم جعلی هستند یا امضای دستخط محمدرضا شاه که در ابتدای نسخه اصلی دیده میشود، در آنها حذف شده یا جعل شده است. همچنین برخی دیگر به دلیل مرور زمان و فرسودگی، از نو صحافی و ترمیم شدهاند که ممکن است از ارزش کلکسیونی نسخه اصلی بکاهد. به همین دلیل، خریداران و مجموعهداران باید هنگام خرید این اثر ارزشمند نهایت دقت را به خرج دهند.
در میان فروشندگان، تنها سایتی که این نسخه را با ضمانت نامحدود اصالت ارائه میکند، کارا کتاب است. این مجموعه با بررسی دقیق اصالت نسخههای موجود، تنها نمونههای اصل و سالم را در اختیار خریداران قرار میدهد.
با این مقدمه، در ادامه به بررسی تاریخچه، ویژگیها، واکنشهای عمومی و سرنوشت قرآن آریامهر پس از انقلاب اسلامی میپردازیم.
---
تاریخچه و هدف از چاپ قرآن آریامهر
در دههٔ ۱۳۴۰ خورشیدی، محمدرضا شاه پهلوی در راستای سیاستهای فرهنگی خود تصمیم گرفت نسخهای باشکوه از قرآن کریم را منتشر کند. این اقدام در سال ۱۳۴۴ شمسی انجام شد و نسخهای با خوشنویسی نفیس، تذهیب ایرانی و چاپی بینظیر به بازار عرضه شد.
هدف اصلی از چاپ این قرآن، نمایش شکوه هنر ایرانی و تقویت پیوندهای مذهبی حکومت پهلوی با جامعه دینی بود. در آن دوره، رژیم پهلوی به دنبال جلب حمایت روحانیت و قشر مذهبی جامعه بود، و انتشار یک نسخه فاخر از قرآن کریم، راهی برای نشان دادن توجه حکومت به ارزشهای اسلامی محسوب میشد.
---
ویژگیهای نسخه قرآن آریامهر
این نسخه از قرآن به دلیل خطاطی استادانه، تذهیب بینظیر، چاپ عالی و جلد فاخر، یکی از ماندگارترین آثار چاپی قرآن در تاریخ معاصر ایران محسوب میشود.
۱. خوشنویسی استادانه
متن این قرآن با خط نسخ احمد نیریزی، یکی از بزرگترین خوشنویسان تاریخ ایران، نگاشته شده است. نیریزی در دوران صفوی یکی از برجستهترین کاتبان قرآن بود و آثار او امروزه در معتبرترین کتابخانههای جهان نگهداری میشود.
۲. تذهیب و طلاکاری بینظیر
صفحات این قرآن با طرحهای اسلیمی، طلاکاریهای نفیس و رنگآمیزیهای خاص تزئین شدهاند. استفاده از لاجورد، طلا و رنگهای طبیعی باعث شده این نسخه به یک اثر هنری کمنظیر تبدیل شود.
۳. چاپ و کاغذ باکیفیت بالا
برای انتشار این نسخه، از بهترین تکنیکهای چاپ آن زمان استفاده شد. کاغذهای ضخیم و بادوام، چاپ دقیق و بدون خطا و حروفچینی بینقص، از جمله ویژگیهای این اثر هستند.
۴. صحافی فاخر و جلد ارزشمند
جلد قرآن آریامهر از چرم طبیعی و با تزیینات سنتی ایرانی ساخته شده است. در ابتدای کتاب، دستخط محمدرضا شاه پهلوی دیده میشود که ارزش تاریخی این نسخه را افزایش داده است.
---
واکنشها و بازتابهای اجتماعی
انتشار این قرآن در زمان خود با حمایت، نقد و تحلیلهای متفاوتی روبهرو شد.
استقبال فرهنگیان و هنرمندان: بسیاری از استادان هنر و ادبیات، انتشار این نسخه را تلاشی ارزشمند در راستای احیای هنر خوشنویسی و تذهیب ایرانی دانستند.
انتقادات از سوی مذهبیون: برخی روحانیون معتقد بودند که این اقدام بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و رژیم پهلوی به جای تقویت واقعی ارزشهای اسلامی، تنها در پی نمایش و جلب توجه است.
استقبال بینالمللی: نسخههایی از این قرآن به کشورهای اسلامی مختلف اهدا شد و در کتابخانههای معتبر جهان، از جمله کتابخانه ملی فرانسه و موزه بریتانیا، نگهداری میشود.
---
سرنوشت قرآن آریامهر پس از انقلاب ۱۳۵۷
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، بسیاری از نمادهای حکومت پهلوی از بین رفت یا تغییر یافت. قرآن آریامهر نیز از این قاعده مستثنا نبود:
حذف و جمعآوری نسخهها: بسیاری از نسخههای این قرآن از کتابخانههای دولتی خارج شد.
حذف نام محمدرضا شاه: در برخی نسخهها، نام محمدرضا پهلوی از صفحه اول پاک شد.
ترمیم و صحافی مجدد: برخی نسخههای آسیبدیده یا ناقص، مجدداً صحافی و ترمیم شدند که ممکن است از ارزش تاریخی آنها بکاهد.
با این حال، نسخههای اصلی و سالم همچنان در موزهها، مجموعههای خصوصی و بازار کتابهای نایاب موجود است و برخی از آنها در حراجهای بینالمللی با قیمتهای بالا به فروش میرسند.
---
نتیجهگیری
قرآن آریامهر یکی از فاخرترین و ارزشمندترین نسخههای چاپی قرآن کریم است که به دستور محمدرضا شاه پهلوی منتشر شد. این اثر به دلیل خوشنویسی نفیس، تذهیب هنری، صحافی فاخر و ارزش تاریخی، مورد توجه پژوهشگران، هنرمندان و مجموعهداران قرار دارد.
امروزه، نسخههای اصل و سالم این قرآن بسیار کمیاب هستند و نسخههای بدل، جعلی یا ناقص در بازار موجود است. بنابراین، برای خرید این اثر گرانبها، بررسی اصالت نسخه و اطمینان از ضمانت فروشنده اهمیت زیادی دارد.
در این میان، تنها سایتی که این اثر را با ضمانت نامحدود اصالت به فروش میرساند، کارا کتاب است. این مجموعه با ارائه نسخههای اصلی و بررسیشده، امکان دسترسی مجموعهداران و علاقهمندان به این شاهکار هنری را فراهم کرده است.