تاریخ کیش زرتشت، عنوان کتاب ارزشمند بانو مری بویس استاد مطالعات ایرانی در دانشگاه لندن می باشد. این کتاب به صورت مفصل به بحث درباره شخصیت زرتشت و زمان زایش زرتشت و تعالیم این پیامبر آریایی در ایران باستان می پردازد. بانو مری بویس متولد 1920 در هندوستان می باشد. در دانشگاه کمبریج در رشته ی باستان شناسی درس خواند و به مطالعات و یادگیری زبان های باستانی ایران پرداخت و زبان های مانوی، پارتی و پهلوی را فرا گرفت. بعدها در دانشگاه لندن، استاد مطالعات شرقی شد و پژوهش های ارزشمندی از خود بجا گذاشت. او گرایش و علاقه زیادی به آیین زرتشتی داشت و سالها در میان زرتشتیان یزد و کرمان به سر برد و با خوی و روش و آیین پیروان دین زرتشت آشنا شد. ایشان در سال 2006 در لندن، چشم از جهان فرو بست. تاریخ کیش زرتشت توسط همایون صنعتی زاده به پارسی ترجمه شده است. یکی از معماها در شناخت تاریخ زرتشت، تاریخ زایش این پیامبر آریاییان می باشد. در چهارده سده ی اخیر آشفتگی های فراوانی در تعیین زمان زایش و زندگی زرتشت ایجاد شده است و این آشفتگی تا به امروز ادامه داشته و حدس و گمان های زیادی بیان شده است. یکی از بحث های اصلی این کتاب در باب همین گفتار می باشد و کنکاشی برای شناخت زمان زایش زرتشت.

 

تاریخ کیش زرتشت

پس از فروپاشی ساسانیان و حاکم شدن اسلام بر ایران، کیش زرتشتی و پیروان این کیش کهن، فراز و نشیب های زیادی دیدند و حوادث گوناگونی را از سر گذراندند. بخشی از کتاب درباره همین وضعیت و موقعیت دین زرتشتی در آغاز دوران اسلامی تا سده ی بیستم میلادی می باشد.
بنابر گفته ی مولف ، این اثر بر اساس پنج خطابه با عنوان سه هزار سال ایمان به کیش زرتشت، که در دانشگاه کلمبیا بیان شده است، به تالیف در آمده است.

مولف در پیشگفتار درباره این پژوهش خود چنین نگاشته است:
کاردینال نیومن این نظریه را ابراز داشته است که یکی از دلائل برجسته و بارز درستی و حقانیت هر مذهبی ، نیرومندی یا خوش بینگی همیشگی آن است. و این معنی را درباره ی دین مسیح و دین موسی صادق میداند و ادعا دارد که از میان انبوه مذاهب رایج در خاور نزدیک روزگار امپراتوری رومیان تنها این دو کیش هستند که آن نیرومندی و خوش بینگی را دارا بوده اند تا بتوانند در برابر امواج حوادث دوام بیاورند. شاید فراموش کرده است، کیش زرتشت که حتی پیش از ظهور مسیحیت یکی از سالدیده ترین ادیان بود، هنوز هم پابرجا است. هدف از این کتاب توجیه و توضیح این عمر خارق العاده دراز و نیرومندی حیرت انگیز است.
در فصل اول کتاب، زمینه چینی لازم برای چنین تقلائی است. و عمدتا درباره ی طول عمر حقیقی این کیش باستانی می باشد. حال دیگر اکثریت قریب به اتفاق پژوهشگران ، تاریخ ساختگی و غیر واقعی سده ی ششم قبل از میلاد به عنوان روزگار زندگی زرتشت - که نزدیک به یکصد سبب ایجاد آشفتگی در مطالعات زرتشتی شده - را مردود می دانند. اتفاق رای حاصل شده که زرتشت پیامبر، لااقل بیش از نیم هزاره زودتر یعنی در حوالی سده ی دوازدهم قبل از میلاد می زیسته است. اگر زرتشت را متولد سده ی ششم قبل از میلاد بدانیم معنایش این می شود که معاصر کورش کبیر بوده و پیدایش و ظهور کیش او تقریبا مقارن با بنیانگذاری شاهنشاهی هخامنشیان می شود. اما تاریخ زودتر، نزدیک به ششصد سال میان این دو رویداد فاصله می اندازد و زرتشت را در عصری کهن تر می داند. بنابراین سعی شده که تعالیم وی را در چهارچوب جامعه ی باستانی خود او بررسی کنیم. آنگاه تحولات کیش او را تا آنجا که می دانیم و یا به گونه ای مستدل می توان فرض کرد، در طی قرونی که برای آن سند و مدرک کتبی نداریم ردیابی کرده ایم. سپس به دوره ی تاریخی ایرانیان هخامنشی و ساسانی پرداخته ایم و فصل های آخر شامل کلیاتی درباره ی کیش زرتشت در ایران اسلامی تا اواسط سده ی بیستم میلادی می باشد. این چنین، بقا و دوام کیش سنتی و مرسوم زرتشت را تا به امروز ردیابی کرده ایم.