غرر الاخبار ملوک فرس و سیرهم کتابی ارزشمند نوشته ی ابومنصور عبدالملک ثعالبی نیشابوری که در اصل به زبان عربی می باشد و به پارسی ترجمه شده و به تاریخ ثعالبی و یا شاهنامه ی ثعالبی مشهور است. تاریخ ثعالبی نسکی ارزشمند در زمینه تاریخ باستانی ایران می باشد و گمان میرود یکی از منابع تاریخ ثعالبی، نسخه ای از خداینامه دوران ساسانی باشد. این تاریخ دو جلدی می باشد. جلد نخست آن  شامل تاریخ ایران باستان از دوران استوره ای تا پایان دوران ساسانیان و جلد دوم شامل تاریخ پیامبران و فرمانروایان بنی اسرائیل و حاکمان حمیر و شام و عراق تا دوره ی اسلامی می باشد. همچنین شاهان روم و هند و حاکمان ترک و چین را شامل می شود. با ظهور اسلام، اخبار میلاد پیامبر تا رحلت پیامبر را گزارش می دهد. نخستین بار متن عربی این کتاب در سال 1900 در پاریس توسط زتنبرگ چاپ گردید و پس از آن، این تاریخ ارزش ویژه ای میان پژوهشگران تاریخ پیدا کرد.

 

کتاب تاریخ ثعالبی

 

نویسنده کتاب ابومنصور ثعالبی نیشابوری، هیچ گونه نوشتار فارسی ندارد و آثار او تماما به عربی می باشد. آثار و نوشته های او در جهان عرب بسیار ارزشمند است و دیوان عربی او در میان محافل دانشگاهی بسیار مورد توجه قرار می گیرد. صاحب این تاریخ را، لغت شناس و استاد فن نوشتن و نگارش نامه نیز میدانند. معاصران وی در نوشته های خود شخصیت علمی ثعالبی را بسیار ستوده اند و او را جاحظ نیشابور و نخبه ی اعصار و دهور که دیدگان مانندش را ندیده اند، نامیده اند. به نظر میرسد در زمانه خود نقش آموزگاری نیز داشته است و به تدریس مشغول بوده است. جرجی زیدان درباره او میگوید که او خاتمه ی مترسلان این عصر (عصر سوم عباسی) و مهمترین ادبای آن دوره به شمار می رفت و آثاری گرانبها به جای گذارد. مرگ او را به سال 430 هجری را می دانند و زمان فوت او را در هشتاد سالگی عنوان کرده اند.

ثعالبی در دوران غزنویان می زیسته است و به گفته خود این اثر را به دستور سپهسالار امیر ابوالمظفر نصربین ناصرالدین تالیف کرده است و بیان داشته که این اثر را از تاریخ پادشاهان پارس، از کیومرث تا یزدگرد آغاز کرده است و بعد به دیگر حاکمان و شاهان از جمله حاکمان بنی اسرائیل و فراعنه و شاهان حمیر در یمن و حاکمان هند و ترک و چین پرداخته است. در این اثر ذکر خلفای بنی امیه و خلفای عباسی و وزرا و سرداران آنها مانند ابومسلم نیز آمده است. احوال برمکیان، طاهریان و فرماندهان سیستان، سامانیان و آل بویه نیز در این اثر بیان شده است. همچنین سرگذشت محمود بن سبکتگین و جنگها و کردار و فرماندهان و وزیران او نیز سخن به میان آمده است و از گفتارهای این تاریخ است. ابوالمظفر نصر بن ناصرالدین ابومنصور که ثعالبی به دستور او این کتاب را نگاشته است، برادر محمود غزنوی می باشد. بخش بزرگی از این کتاب که درباره تاریخ ایران باستان می باشد، برای ایرانیان بسیار ارزشمند و مفید می تواند باشد. آداب و رسوم شخصیتها و چهره های استوره ای در اعصار باستانی و بیان حوادث و کارهای شگرف و بزرگ و چشمگیر شاهان مختلف، از جمله بحث های این بخش از کتاب است. در میان این روایات، به نقل روایات مختصر و قصه های کوتاه و کلمات قصار و داستانهای بدیع می پردازد.

تاریخ ثعالبی یا شاهنامه ثعالبی شامل پند و اندرزهای نابی از شاهان تاریخی و استوره ای می باشد. از اسکندر و شاهان دوران ملوک الطوایف تا شاهان شاهنشاهی ساسانی. بسیاری از این سخنان ناب فرزانگان و شاهان ایرانی، بعدها به شخصیت های دیگری نیز نسبت داده اند و گاه با تصرفاتی توسط دیگر نویسندگان عرب نقل شده است و به اشتباها به کسانی دیگر نسبت داده اند. نکته دیگر اینکه این کتاب در دورانی خلق شده است که تقریبا نزدیک به دوران فردوسی بوده است و هر دو اثر مربوط به یک عصر است. خداینامه ساسانی یکی از منابع اصلی هر دو اثر می باشد. در بیان بسیاری مطالب، نویسنده از منابع دیگر خود نیز یاد می کند. مانند حمزه ی اصفهانی، ابن خرداد به و طبری

.برای خرید کتاب تاریخ ثعالبی اینجا کلیک نمایید