کتاب ایران بزرگ، پژوهشی ارزشمند درباره جغرافیای استوره ای و تاریخی مرزها و مردمان ایرانی می باشد. این کتاب که در پنج بخش و همراه با یک پیشگفتار است، به قلم امید عطایی فرد می باشد که حاصل پژوهش های خود را پیرامون حد و مرز سرزمین های مردمان ایرانی نژاد و با یاری از منابع متعدد از گذشته تا به امروز، در قالب این اثر منتشر کرده است. پنج بخش کتاب شامل : هفت کشور، ایران ویج، تاریخ استوره ای، دودمانها و قومهای ایران و از جدایی ها شکایت می کنند، می باشد. نویسنده این کتاب، امید عطایی فرد، پژوهش های گسترده ای در زمینه تاریخ و فرهنگ و اندیشه ایران کهن داشته است. تا کنون کتاب هایی چون پیامبر آریایی، دیباچه شاهنامه ، پادشاهی در استوره و تاریخ ایران، مرز مزدایی (مجموعه مقالات و نوشتارهای نویسنده) آفرینش خدایان ، نبرد خدایان ، شگفتی های باستانی ایران زمین و چندین اثر دیگر از او منتشر شده است.

سخن از سرزمینی است که ریشه در ژرفای تاریخ دارد و سر به آسمان استوره ها می ساید؛ مرزی پر گهر که نام ایران را زمزمه می کند. ایران زمین که سرگذشت شگفت انگیز در سینه دارد، خاستگاه نخستین هاست: از کشاورزی و کوزه گری گرفته تا فلزکاری و بناسازی؛ و براستی چه خوش گفته اند که: هنر نزد ایرانیان است و بس. اگر پویشها و کوششهای مردمان ایرانی نبود، جهان همواره تاریکای تاریخ فرو می ماند و از فروغ فرهنگ بی بهره می گشت. برای ارجگزاری به رنجهای گرانبهای نیاکان، باسته است بدانیم آنان که بودند، کجا می زیستند و چه دستاوردهایی داشتند؟

اگرچه پیدایش انسان از یک میلیون سال فراتر می رود اما سرگذشت او را بیش از ده هزار سال نتوانسته اند آن گونه که باید، دنبال کنند. پس از پایان واپسین دوران یخبندان و سر آغاز تاریخ نوین بشری که از دوازده هزار سال پیش تا کنون ادامه داشته، ایران و ایرانیان یکسره به آبادانی و بنیاد تمدنهای گوناگون و فروزش فرهنگهای فراوان پرداخته اند. ایران نه تنها به گواه باستان شناسی، بلکه به گزارش تاریخهای استوره ای و رسمی، کهن ترین کشور جهان به شمار می رود. اوستا، وداها، تورات، خداینامه ها، مورخان دوره اسلامی و پژوهشگران بی طرف، همگی تاریخ تمدن را از ایران آغاز می کنند.

کتاب ایران بزرگ از آن رو به نگارش در آمد که مردمان ایرانی که در مرزهای مصنوعی از یکدیگر جدا مانده اند، از گذشته های شکوهمند و همبستگی های خویش آگاهی یابند. بدانند که بعد از هندوستان، آریانا ( استان شرقی ایران = کشورهای تازه ساخته ی افغانستان و پاکستان )  قرار دارد... آریانا از جنوب و شمال با همان دریا و کوههایی که هندوستان را فرا گرفته محدود می شود و با همان رودخانه ی سند که در میان آریانا و هندوستان جریان دارد. مرز آریانا از این رود در سمت مغرب تا خط فرضی که از دروازه های کاسپین تا کرمانیا می شود، ادامه دارد.

ایران زمین از آغاز تا کنون، و نیز در آینده همواره با دست درازی دشمنان روبرو بوده و خواهد بود. پس بایسته می باشد که افزون بر آمادگی رزمی و فنی، ایرانیان از آگاهی فرهنگی و تاریخی نیز برخوردار باشند و بدانند که :

پهنه ی سرزمینهای جدا شده از ایران در اثر قراردادهای گلستان و ترکمانچای برابر است با 276200 کیلومتر مربع. و پهنه ی سرزمین های جدا شده در شرق ایران زمین برابر است با : 2/161/725 کیلومتر مربع.

این کتاب ارزشمند را که برپایه اسناد و نقشه های کهن و تاریخی نوشته شده است و این نقشه ها همراه با گفتارها و نوشتارهایی از پژوهشگران بزرگ، از گذشته تا به امروز نقل قول شده است را به دوستاران تاریخ و فرهنگ و ایراندوستان پیشنهاد می کنم.  

تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی نوشته ی رسول جعفریان می باشد که به همت نشر علم و در 950 صفحه انتشار یافته است. نویسنده در این کتاب، نخست به تعریف تشیع و انواع تشیع و به تفاوت ها و اصول و موازین آنها را می پردازد. تشیع عراقی، تشیع محبتی، تشیع امامتی، تشیع افراطی و غالی، تشیع معتزلی، معیار های شیعه بودن و چندین بحث دیگر، از نوشتارهای فصل نخست کتاب می باشد. در فصل بعد نویسنده به علل نفوذ و پیشرفت شیعیان می پردازد. نویسنده در ادامه به وضعیت شیعیان تا قرن نهم و تشکیل حکومت صفوی که بر پایه مذهب تشیع دوازده امامی بود می پردازد و فراز و نشیب های تشیع را به قلم می آورد. نویسنده کتاب، رسول جعفریان استاد تاریخ در دانشگاه تهران می باشد که تا کنون آثار متعددی از ایشان در زمینه تاریخ منتشر شده است.

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب چنین نگاشته است:
قرن هاست که سرزمین ایران ، به قلب تشیع دوازده امامی تبدیل گشته و بسیاری را به این اشتباه انداخته است که گویی از نخستین روزهای ورود اسلام به ایران، ایرانیان مذهب تشیع را انتخاب کردند. در حالی که آشنایی مختصر با تاریخ اسلام در ایران، نشان می دهد که در آغاز، همه ی مذاهب اسلامی، برای خود جای پایی در ایران داشتند و نه تنها سنیان و شیعیان، بلکه معتزلیان و خوارج و مرجیان و از مذاهب فقهی، حنفیان و شافعیان و اهل حدیث، هر کدام در شهر و دیاری، قدرتی به دست آوردند. در این میان، شیعیان، تدریجا وضعیت بهتری یافتند؛ در حالی که خوارج که کرّ و فرّ زیادی در جنوب ایران، در دو قرن نخست داشتند، به مرور و البته به طور کامل از میان رفتند.

قرن چهارم و پنجم، دوران رشد شیعه در تمامی جهان اسلام و از جمله ایران بود. مهم ترین مناطقی که تشیع در آنها رشد کرد، عراق و شام و مغرب بود که تحت سلطه ی آل بویه، فاطمیان مصر و حمدانیان سوریه در آمد. آن زمان، تشیع در ایران هم، به دلیل فعالیت علمی شیعیان در بخش مرکزی اش و همچنین حمایت های آل بویه و وزرای آنان، پیشرفت هایی داشت.

نکته ی گفتنی آن که نگارش در زمینه تاریخ تشیع امر تازه ای نیست. یکی از کهن ترین آثار در این زمینه، مجالس المومنین قاضی نورالله شوشتری است که به معنای دقیق کلمه، تلاش کرده است تا دایره المعارفی از تشیع و به خصوص تاریخ آن ، با تقسیم بندی فصولی منظم به دست دهد. در این اواخر عبدالعزیز جواهر کلام ، کتاب آثار الشیعه الامامیه را نوشت که مجلد چهارم آن تاریخ تشیع در میان امیران و وزیران است و در حد خود از آثار خود و سودمند محسوب می شود.

باید یاد آور شد که هدف از نگارش این اثر، شرح تاریخ سیاسی شیعه در ایران نبوده است، بلکه به طور کلی نشان دادن چگونگی بسط تشیع در این دیار بوده و به همین دلیل، نوعی سبک توسعه ی جغرافیایی - ادواری مورد استفاده ی ما قرار گرفته است.

پایان این کتاب، آغاز روی کار آمدن دولت صفوی است. مطالبی که در باره ی صفویه و تلاش آنان برای بسط تشیع در ایران وجود دارد، در کتاب دیگر با عنوان صفویه در عرصه دین، سیاسست و فرهنگ آمده است.

کتاب تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل - از پیمان وستفالی تا امروز - نوشته احمد نقیب زاده مدرس علوم سیاسی دانشگاه تهران می باشد. از دیگر تالیفات این نویسنده می توان به : توسعه سیاسی ، جامعه شناسی احزاب سیاسی ، جامعه شناسی سیاسی ، تحولات روابط بین الملل و اتحادیه اروپا اشاره کرد. عنوان فصل نخست کتاب : اوضاع جهان از وستفالن تا جنگ جهانی اول می باشد که شامل موضوعاتی جنگهای مذهبی و آثار آن ، تحولات علمی و فلسفی ، تحولات عرصه بین الملل ، شکل گیری قدرتهای ملی ، توقف فرانسه و آغاز اقتدار انگلیس ، دیپلماسی و روابط بین الملل در قرن هجدهم شامل سه دوره می باشد. فصل دوم کتاب در باب وقایع مهم جهان از کنگره وین تا جنگ جهانی اول است. موضوعاتی که نویسنده کتاب در این فصل به آنها پرداخته است چنین می باشد: کنگره وین و اهمیت آن در روابط بین ملتها ، تحولات سیاسی اروپا از انقلاب های 1830 تا وحدت آلمان اوضاع بین المللی از 1870 تا تشکیل اتفاق ملت و تحولات روابط بین الملل در آغاز قرن بیستم.

در نیمه دوم این کتاب، نویسنده به روابط بین الملل از جنگ جهانی اول تا امروز پرداخته است. جنگ جهانی اول و پی آمد های آن ، مسائل مهم بین المللی در دهه 1920 ، روابط بین الملل از 1929 تا 1945 و جنگ جهانی دوم، از موضوعاتی می باشد که در این فصل ، نویسنده درباره آنها قلم زده است. تحولات مهم بین المللی از جنگ جهانی دوم تا امروز، موضوع فصل پایانی کتاب می باشد. موضوعات این فصل چنین است: دوره ی جنگ سرد نخست :1945 تا 1963 ، تحولات روابط بین الملل در دهه های شصت و هفتاد میلادی ، جنگ سرد جدید و مقدمات فروپاشی شوروی :1970 -90 ، روابط بین الملل در دهه 1990.

همزمان با رنسانس تحولی در نظم جهان آغاز گردید که تا امروز ادامه داشته و به دوره ی وستفالیا مشهور است. امروزه شواهدی مبنی بر پایان این دوره به چشم می خورد که می تواند به شروع دوره ی پسا وستفالیا تعبیر شود. شاخص عمده ی دوره ی وستفالیا، پیدایش ، رشد و تکوین دولتهای ملی است که انحصار بازیگری روابط بین الملل را به خود اختصاص دادند. به عبارت دیگر عنصر پایه نظم بین المللی در این دوره دولت ملی است که بنا به ویژگی روابط بین الملل یعنی استمرار آنچه هابز از آن به وضعیت طبیعی یاد می کرد، یا نبود یک قدرت فائقه که بتواند نظم مقتدرانه ای را از بالا بر اعضای جامعه بین المللی تحمیل کند به سلسله مراتبی انجامید که در آن قدرتهای بزرگ در بالای هرم و قدرتهای کوچک به میزان قدرت خود، در قسمتهای میانی و پیین آن قرار گرفتند. بر همین اساس، چند قدرت اروپایی که اقتدار خود را از جنگهای سی ساله مذهبی تا کنگره ی وین (1815) به تدریج به اثبات رسانده و به کانون قدرت جهان تبدیل شدند، در بالای هرم قدرت قرار گرفتند. این قدرتها توانستند قدرتهای غیر اروپایی نظیر امپراطوری چین، ایران و عثمانی را به حاشیه رانده یا مقهور قدرت خویش سازند. بدین سان نظم وستفالیا نظمی اروپایی بود که به آرامی به سراسر جهان تسری یافت. در نتیجه، جهانی شدن این نظم یکی دیگر از ویژگی های عصر وستفالی بود که برخلاف گذشته به یک قاره یا منطقه محدود نمی شد. از قرن نوزدهم میلادی نظم جهانی چنان وسعت یافت که هیچ جامعه یا کشوری نمی توانست در خارج از دایره الزامات آن قرار گرفته و سرنوشت خود را به طور مستقل تعیین کند یا نسبت به آن بی تفاوت باشد. به همین دلیل مناقشات منطقه ای می توانست به جنگهای جهانی تبدیل شده و کشورهای بی شماری را ناخواسته به دامان خود بکشاند که جنگهای جهانی اول و دوم نمونه بارزی از این وضعیت بود. رقابت قدرتهای بزرگ اینک در عرصه جهانی جریان می یافت و از آنجا که اقتصاد سرمایه داری بر پایه صنعت، پول و بازار ، برخلاف اقتصاد کشاورزی که حالت محلی داشت، دارای بعد جهانی بود و ارتباطات را نیز به مدد می گرفت، رقابت ها و جنگها هم آمیزه ای از سیاست و اقتصاد را به نمایش می گذاشت که محدوده ی آن تمامی کره ی زمین به شمار می رفت.

شگفتی های باستانی ایران نوشته ی امید عطایی فرد - پژوهشگر تاریخ و فرهنگ و اندیشه ایران - کتابی است یگانه و منحصربفرد که از شگفتی های شگرف ایران باستان سخن به میان می آورد. این کتاب شامل هشت بخش می باشد: بناهای شکوهمند ، غارهای حیرت انگیز ، گنج ها و سنگ های مرموز ، تندیس های راز آمیز ، جامه های عجیب ، کیانیان کیهان نورد، دستاورد های شگفت آور و ایرانیان پیشگامان فرهنگ و تمدن.
فلات ایران، محل شکل گیری نخستین تمدن و نخستین دین و زبان است. بشریت به مردمان این فلات مدیون است ازیرا ریشه بسیاری از دانش های امروزین، به دانشمندان و فرزانگان این سرزمین میرسد. در این دفتر، آشکار ترین دستاوردهای نیاکان اندیشمند ما با پژوهش در آثار بازمانده در نوشته ها و سنگ ها، بناها و معماری و مهرازی و گنج ها، باز نمایانده شود. آنچه به عنوان دستاوردهای "ایران" در این کتاب عنوان می شود، بی شک به گستره ی ایران بزرگ نظر دارد. ایران بزرگ کهن شامل : از شرق: تا رود سند و رودهای سیحون (سیر دریا) و جیحون (آمو دریا) ؛ از شمال : تا واپسین کرانه های دریاچه های خوارزم (آرال) و خزر ؛ از جنوب : تا عمان و بحرین ؛ از غرب : تا دریاهای مدیترانه و سیاه، و رودهای دجله و فرات. همه این سرزمین های نشستگاه و زیستگاه قوم آزاده نژاد آریایی می باشد و به ایرانیان تعلق داشته و دارد.

نویسنده در پیشگفتار کتاب درباره انگیزه به خامه آوردن این دفتر چنین نگاشته است:
شوربختانه هنوز کتاب کاملی درباره ی بسیاری از شاخه های فرهنگ و هنر ایران - مانند معماری ، موسیقی ، نقاشی و غیره - پدید نیامده است. در حالی که درباره ی تمدنهای سرزمین های دیگر، از کاه : کوه می سازند، سخنی بسزا و شایسته از ایران در میان نیست. آشکار است که این پژوهش نیز تنها یک گام بس کوچک به شمار می رود و بزرگترین آماج و هدفش برانگیختن پیر و جوان ایرانی برای شناخت و شناساندن فروزه های فرهنگ ایران زمین است؛ سرزمینی که در سینه ی سوزان خود، رازها و چیستانهای چشمگیری را نهفته دارد. از آنجا که این مرز مزدایی، مهد آبادانی و شهریگری به شمار میرفت، از این رو، رشک و کین اهریمنان را بس برانگیخته و از هر سو آماج دشمنی ها و نیرنگ ها گردیده است...

اگر به کتاب های تاریخ کنونی بنگرید، سهمی اندک از ایران خواهید دید. کتابهای سودمندی هم که درباره ی فرهنگ و هنر ایرانی نوشته شده، به فارسی در نیامده و یا کمیاب و نایاب است.
از سوی دیگر، کلنگ های باستان شناسی، آنسان که باید، روشنگر گذشته ی راستین این گستره ی اهورایی نبوده اند، زیرا به دنبال هر یافته ی نوین، شرمساری و دوگانگی بیشتری در گفتارهای ضد ایرانی، هویدا می گشت. برای نمونه ، پس از یافتن تالاری ستون دار در تپه ی سگزآباد دشت قزوین که 3800 سال پیشینه دارد، حسن طلایی سرپرست کاوشگران می گوید:
قبلا تصور می شد استفاده از تالارهای ستون دار، از نمونه های معماری خارج از مرزهای فرهنگی ایران تقلید شده است. با کشف تالار ستون دار، این امکان برای متخصصان معماری به وجود آمده تا منشا پدیده ی استفاده از تالار ستون دار را در داخل مرزهای فرهنگی کشورمان مورد توجه قرار دهند.

چشمداشت این پژوهش، به دفترهای دیرین ایرانی بوده و به ویژه برای کنکاشگران آثار باستانی، نکته ی آموزنده را در بر دارد که نمی توان از داستانها و استوره های بی تفاوت گذشت. برای نمونه نگارنده دریافته است که شیوه ها و نشانه های باروی جم در نوشتارهای اوستایی - پهلوی با ویژگی های زیگورات، همخوانی دارد. البته به زمینه های فنی و تخصصی نپرداخته ایم و کسانی که خواهان آگاهی بیشتری در این باره باشند، می توانند به ماخذ معرفی شده بنگرند.

نویسنده این کتاب، امید عطایی فرد، پژوهش های گسترده ای در زمینه تاریخ و فرهنگ و اندیشه ایران کهن داشته است. تا کنون کتاب هایی چون پیامبر آریایی، ایران بزرگ ، دیباچه شاهنامه ، پادشاهی در استوره و تاریخ ایران، مرز مزدایی (مجموعه مقالات و نوشتارهای نویسنده) آفرینش خدایان ، نبرد خدایان ، شگفتی های باستانی ایران زمین و چندین اثر دیگر از او منتشر شده است.

ایرانیان در معماری، سرآمد همگان بودند و شیوه ی ساختن گنبد و زیگورات و هرم از ایران به دیگر جایهای جهان راه یافت. در آمار (ریاضی) و هندسه، میراثی به یادگار نهادند که همچنان به کار می رود: بخش بندی محیط دایره به 360 درجه ، محاسبه ی عدد پی، اثبات قضیه ای که به نادرست به نام فیساغورس معروف شده... و در ستاره شناسی، هزاران سال پیش از دانشمندان اروپایی، حلقه ی کیوان (زحل) را دیدند و از پیوستگی فضا و زمان، سیاهچاله ها ، انفجار بزرگ سخن راندند. همچنین از برق و روشنایی نیز بهره ها بردند و باتریهایشان پس از دو هزار سال، دوباره به کار افتاد. در زمینه ی پزشکی، پیشتاز شناخت داروها و عمل جراحی (کارد پزشکی) بودند؛ و افزون بر تن، به شناخت روح انسان نیز پرداخته ، رشته ی روح شناسی یا روانپژوهی را بنیان نهادند. و سرانجام برای گسترش و ماندگاری دانش هایشان ، خط های گوناگون پدید آوردند که از نگارش روزمره تا نوانگاری (نت موسیقی) را در بر می گرفت.

در کتاب پهلوی دینکر درباره ی نقش بنیادی ایران در گسترش فرهنگ و تمدن آمده است: ابلاغ کلام ایزدی که برای خیر و مردم بود، از ایران به همه ی سرزمین های جهان رفت، به گونه ای که مردمان جهان از پیشرفت و ترقی بهره مند شدند.

این کتاب شما را به سفری شگفت انگیز به سراسر ایران زمین می برد و با دانش های نیاکان فرزانه آشنا می کند و رازهای بزرگی را برای شما عیان می کند و گفته های نغز و نیکویی را بیان میدارد. پیشنهاد میشود که این کتاب پربار را در اولین فرصت مطالعه کنید.