برپایه یادداشت ناشر کتاب در ابتدای این اثر، صراطهای مستقیم مشتمل بر دو مقاله ، یک گفتگو و یک مصاحبه از عبدالکریم سروش در باب پلورالیسم دینی است. این مکتوبات پیشتر در نشریات کشور منتشر شده اند و انتشار آنها در این مجموعه به خوانندگان یاری می کند که جوانب مختلف آرای صاحب اثر را در خصوص پلورالیسم دینی یکجا ملاحظه کنند.
به جز این دو مقاله و گفتگو، چهار مقاله ی دیگر در باب پلورالیسم دینی از چند دین پژوه دیگر در این کتاب گنجانده شده است. پس از دیباچه اثر، بخش های این کتاب چنین می باشد: صراطهای مستقیم، پاسخ به ابهامات صراطهای مستقیم، گفت و گویی درباره ی پلورالیسم دینی، حقانیت، عقلانیت، هدایت، نردبانهای آسمان (سید امیر کریمی) دفاعی از انحصارگرایی دینی ( الوین پلنتینجا، ترجمه ی احمد نراقی )، پلورالیسم دینی در ترازوی معرفت شناسی ( جان هیک، ترجمه ی عبدالکریم سروش)، اندر باب هیک (الوین پلنتینجا، ترجمه ی احمد نراقی)، معرفت شناسی اصلاح شده و کثرت گرایی دینی هیک (دیوید بازینجر، ترجمه ی ابراهیم سلطانی).
صراطهای مستقیم گردشی است در قاره ی فراخ کثرت گرایی دینی. و کثرت گرایی دینی نظریه ای است معرفت شناسانه و دین شناسانه در باب حق بودن ادیان و محق بودن دینداران ، و بر آن است که کثرتی که در عالم دین ورزی پدید آمده است، و علی الظاهر نازدودنی و نارفتنی است، حادثه ای ست طبیعی که از حق بودن کثیری از ادیان و محق بودن کثیری از دینداران پرده برمی دارد و مقتضای دستگاه ادراکی آدمیان و ساختار چند پهلوی واقعیت است و با هدایتگری خداوند و سعادت جویی و نیکبختی آدمیان ملائمت دارد و چنان نیست که کژفهمی یا توطئه گری و بدخواهی یا حق ستیزی و حق گریزی یا باطل اندیشی یا هوا پرستی یا استضعاف فکری یا سوء اختیار یا غلبه اهریمن در آن مدخلیت داشته باشد. این نظریه در مقابل حصرگرایی دینی قرار می گیرد که حقانیت و هدایت و سعادت را در گرو دینی واحد می نهد و مخالفان و منکران آن دین خاص را در عداد معاندان و شوربختان یا مستضعفان و معذوران می آورد و کثر ادیان را سد سعادت و حجاب هدایت آدمیان می شمارد.
آسان می توان دید که نزاع عمقا و نهایتا بر سر دو مقوله مهم حقیقت و فهم حقیقت می رود که اولا آیا دین حقی داریم؟ و ثانیا نصیب ما از این حق چقدر است؟
پلورالیست ها می گویند یک حق نداریم بلکه حقهای بسیار داریم. حصرگرایان می گویند حق یکی است و غیر آن هرچه هست باطل است. پلورالیست ها می گویند شاید واقعیت چندضلعی و چند لایه است و لذا حقها متکثر می شوند. حصرگرایان در پاسخ می گویند با تناقضها چه می کنید؟ مگر می شود چند رای یا مکتب متناقض ، همه با هم درست باشند؟ پلورالیست ها می گویند شاید واقعیت دینی چنان غامض و حیرت افکن است که زبان را و ذهن را به تناقض می افکند.
حصرگرایان می گویند این امر اگر درباره خدا (که ظاهر و باطن و اول و آخر است)معقول باشد، درباره ی دیگر مدعیات ادیان چه می توان گفت، چون نبوت مسیح و نبوت محمد ص با هم جمع نمی شوند چرا که دومی ناسخ اولی است.
پلورالیست ها می گویند شاید در این جا حق از جنس ((حق برای...)) باشد نه حق مطلق. لذا مسیح ع برای مسیحیان پیامبر باشد و محمد ص برای مسلمانان. حصرگرایان می گویند ولی هریک از این بزرگمردان از سر حصر گرایی گفته اند راه رستگاری فقط یکی است و آن راه خود اوست. پلورالیست ها می گویند بلی، ولی این خود موجد پلورالیسم می شود. یعنی پلورالیسم از پیامدهای ناخواسته و ناگریز حصرگرایی است. حصرگرایان می گویند با ادله ی عقلی چه می کنید که به برتری فلان دین بر ادیان دیگر فتوا می دهند. پلورالیست ها می گویند لکن توجه کنید که عقلای هر قوم ادله ی خود را برتر از ادله رقیبان می شمارند و تسلیم ادله ی رقیب نمی شوند
برای خرید کتاب صراطهای مستقیم اینجا کلیک نمایید