کتاب اسماعیلیه از گذشته تا حال به اعتقاد اسماعیلیان مطالب ظاهری دین دارای بواطنی است که فقط امام و تعلیمیافتگان او بر آنها واقفند و باید از او یا از کسانی که از وی تعلیم گرفتهاند، آموخت. همین امر خود موجب آن بود که این قوم از قشر دین به حقیقت و لب آن متوجه شوند و چون این بواطن احکام را از طریق تأویلهای عقلی و فلسفی پیدا میکردند، طبعاً با تفکر و استدلال خو میگرفتند و از آنجا که استفاده از اصول فلسفه یونان را در دعوت خود جایز میشمردند، به تحصیل علوم فلسفی راغب و حامی حکما و علما بودند. ادب فارسی در نزد اسماعیلیان اهمیت بسیاری داشت و به خاطر اینکه بیشتر پیروان آنان از مردمان عام بودند بیشتر کتابهای خود را به فارسی مینوشتند. از آنها نوشتهها و شعرهایی به زبان فارسی بر جای ماندهاست. بزرگترین شاعر و نویسنده٦#34; اسماعیلی ناصرخسرو است که در قرن پنجم هجری میزیست.