كتاب نهج البلاغه نمونه جمع شده اى است از خطبه ها و نامه ها و حرفهای حكمت آميز امير المؤمنين على بن ابي طالب (عليه السلام) كه توسط عالم جليل القدر شيعه ابو الحسن محمد بن حسين بن موسى بن محمد بن موسى بن ابراهيم بن موسى بن جعفر (عليه السلام) معروف به «سيد رضى» تأليف و جمع آورى شده است. به عبارت ديگر: مرحوم سيد رضى دويست و چهل و يك (241) خطبه از خطبه هاى آن حضرت را كه در مواقع مخصوص ايراد شده بود و هفتاد و نه نامه از نامه هاى آن بزرگوار را با چهار صد و هشتاد (480) كلمه حكمت آميز، در يك جا جمع آورى كرده و نام آنرا نهج البلاغه گذاشته است و چنانكه خود در آخر آن فرموده در ماه رجب سال چهار صد هجرى قمرى نوشتن آنرا تمام كرده است. بايد دانست كه خطبه ها و نامه ها و كلمات حكمت آميز آن حضرت فقط آنها نبوده كه سيد رضى گردآورى كرده بلكه آن مرحوم قسمتهائى را كه در نظرش در اوج فصاحت و بلاغت بودهاند نقل كرده است چنانكه در باب خطبه ها مى گويد: «باب المختار من خطب امير المؤمنين (عليه السلام)». و در ابتداى نامه ها مى فرمايد: «باب المختار من كتب مولانا امير المؤمنين (عليه السلام) و رسائله الى اعدائه و امراء بلاده...» و پيش از شروع به نقل كلمات حكمت آميز مى گويد: «باب المختار من حكم امير المؤمنين (عليه السلام)...» يعنى اينها آن قسمت هائى است كه من انتخاب و اختيار كرده ام. مسعودى در مروج الذهب ج 2 صفحه 45 تحت عنوان «ذكر لمع من كلامه...» مى نويسد: مردم چهار صد و هشتاد و اندى خطبه از آن حضرت حفظ كرده بودند كه بالبداهه ايراد مى فرمود و مردم آنها را از حافظه و از روى نوشته به يكديگر مى دادند: «و الذى حفظ الناس عنه من خطبه فى سائر مقاماته اربعمائة خطبة و ني�'ف و ثمانون خطبة يوردها على البديهة تداول الناس عنه قولا و عملا، و «سبط ابن جوزى» در تذكرة الخواص» صفحه 114 الباب السادس مى نويسد: سي�'د شريف ابو الحسن حسينى به من خبر داد كه شريف مرتضى فرموده: چهار صد خطبه از خطبه هاى امير المؤمنين (عليه السلام) به من رسيده است.