کتاب تمدن ایرانی اثر چند تن از خاورشناسان ترجمه دکتر عیسی بهنام
اگر به دوران آغاز تاریخ فلات ایران توجه کنیم (دورانی که بر اثر کاوشهای شوش بخوبی روشن شده و فلات خرد در نتیجه آن کاوشها بصورت منشأ ومبدأ تمدن شوش به ما معرفی گردیده خواهیم دید که تمدن ایران بصورتهای متوالی خود ماقبل آریائی، مادی هخامنشی پارتی ساسانی و اسلامی) در مدت پنجاه قرن بدون انقطاع بحيات خویش ادامه داده است.
در نقاط دیگری مانند افریقای شمالی مصر، پاکستان و ترکستان چین اسلام این پیوستگی تاریخ را قطع کرده است ، ولی در ایران پس از مدت کوتاهی که برای تغییر مسیر تاریخ لازم بود ، حیات تاریخی پایدار مانده یا از نو ملتحم گردیده است.
شاهنامه در عین قدرت اسلام بصورت حماسه ای از عهد ساسانی باقی مانده، همچنانكه يك قسمت از بشقابهای نقره زمان اسلامی نیز که روی آنها مجلس شکار پادشاه نقش شده و یا دلاوریهای امثال شاپور و خسرو را در شکار ابدی ساخته است ، در حقیقت نماینده تمدن ساسانی بعد از زوال آن خاندانست که همچنان باقی مانده و تا بحبوبه قدرت خلفا نیز کشیده شده است مزیت عمده دیگر ایران اینست که در میان تمدنهای مدیترانه ای و تمدنهای آسیای شرقی، دولتی است که واقعاً جنبه حدوسط را دارد.
سرزمین قدیم ماد بتوسط معابر زاگرس ببابل یا بغداد راه مییابد. کافی است که از خانقین تا کرمانشاه این مسیر قدیمی را طی کنیم ناملاحظه نمائیم چگونه فلات ایران در ایام قدیم تحت نفوذ تمدن بين النهرين قرار گرفته ، و نیز چگونه گاهی دولت ایران مجبور شده شهری مانند تیسفون را که در جلگه بین النهرین واقع است ، بعنوان پایتخت انتخاب کند. ولی در سمت دیگر فلات بین افغانستان و پاکستان ، معابر دیگری که جنبه تاریخی شان کمتر نیست و با معبر خیبر شروع میشوند راه عبور بطرف جلگه های «سندو گنگ را باز مینمایند از این راه حدود ایران برای مدت مدیدی تا حوضه سند امتداد یافته بود. بوجود آمدن دولت پاکستان در سالهای اخیر نشانه زنده ای از این مطلب است.
حتی گاهی ایران تا حوضۀ گنگ (تاج محل به شعری میماند که در اصفهان بوجود آمده و بصورت بنائی از مرمر سفید در هندوستان متظاهر گردیده است و تا دورترین نقاط مانند گولکوند ۱ و جنوبی ترین نواحی نظیر حیدر آباد نیز گسترش یافته است .
از جانب شمال شرقی ، در آنطرف خراسان فلات ایران مشرف بر سرزمین مراتع است و در آنجا فرهنگ و تمدن خود را در بین صحراگردانی که مدتها با مردم فلات همنژاد بودند پخش کرده است. وقتی هم که گله چرانان ترکمن جای چوپانان (سکائی » و «سامی» را که زبانشان با زبان ایرانی قرابت داشت ، گرفتند ایران بانتشار فرهنگ خود در میان آنان ادامه داد . سرکش ترین فاتحان ترکمن یعنی امیر تیمور نیز خود به شعر فارسی ذوق و علاقه داشت و آرامگاه او، «گورامیر» در سمرقند تقلیدی از ساختمانهای اصفهان و شیراز است .
بنابراین تمدن و فرهنگ ایران از مرزهایش لبریز شده و از حدود سیاسی و سرحدات تاریخی خود تجاوز کرده است. در خود فلات ایران دو دولت متمایز تشکیل شده که هر دو فرهنگ ایرانی دارند ، ولی هر کدام دارای اوصاف مشخص و عليحده وسنن مخصوص بخود، ومأموریت تاریخی متمایزاند.
این دو کشور عبارتند از ایران اصلی که بزبانهای خارجی آنرا پرس مینامند و در مغرب فلات واقع است و افغانستان که در مشرق آن قرار گرفته، ولی در آنسوی رود جیحون (آمودریا ) ناحية ما وراء النهر قرار دارد که همان سعد قدیم، یعنی سرزمین سمرقند و بخارا ،است و در زمان هخامنشی جزو ایران بود ولی بعد از آن مدتها بصورت یکی از ایالات ایران خارجی در آمد. ولی ایران خارجی را خیلی دورتر از اینهم، در طرف شمال شرق در قلب صحرای «گوبی» در منطقه نفوذ چین میتوان یافت، زیرا میبینیم که از قرن چهارم تا قرن نهم میلادی، نقاشیهای دیواری بودائی در قزل نزديك «کوچا ۲ ) و در «تورفان» ۳ وجود يك مكتب بودائی از نقاشی خالص ایرانی را نمایان میسازد.
خرید کتاب تمدن ایرانی اثر چند تن از خاورشناسان ترجمه دکتر عیسی بهنام
هند ،مسلمان یعنی هندی که سلطان محمود ، فاتح لاهور (در حدود سال هزار میلادی ۳۹۱ هجری) ، آنرا در جرگه کشورهای اسلامی در آورد ، تا عهد مغول ، در قرن یازده هجری، تحت تأثیر تمدن ایران بود و بنا بر این میتوان آنرا نیز جزو ایالات ایران خارجی بحساب آورد. بنابراین در این کتاب بترتیب از ایران افغانستان و ایران خارجی صحبت خواهد شد . هر مقاله خلاصه ای از تاریخ هر ناحیه یا هر دوره ، بوضعی که ما اکنون آنرا میشناسیم ، بدست صلاحیت دارترین متخصصان در هر موضوع نوشته شده است .
در اینجا کوشش شده است مقالات کوتاهی داده شود ، تا آسانتر درک شود ، ولی در عین حال این مقالات بسیار عمیق و واجد اعتبار لازم میباشند. در هر فصل مؤلفان کوشیده اند در چند صفحه اصل مطلب مربوط بموضوع معین را هرچه کاملتر، طبق آخرین تحقیقات بیان نمایند و باین ترتیب به علاقمندی روز افزون عامه نسبت به بعضی ممالک که در نتیجه حوادث سیاسی اخیر در رأس اوضاع روز قرار گرفته اند جامه عمل بپوشند ، مؤلفان از خانم سیلوی زن یو ۱ که با کمال لطف اداره چاپ این کتابرا بر عهده گرفته و بر اثر هوش و جدیت صمیمانه خود از ادای آن بخوبی بر آمده اند تشکر مینمایند .
تاليف : چند تن از خاورشناسان
پیش گفتار : هانری ماسه
فصل نخست : کلیات راجع به جغرافیای ایران بو نیفاسیو
فصل دوم : اصول ثابت تاریخ ایران ژ .دومزيل
فصل سوم : ایران قدیم هخامنشی ها آ دپون سمر
فصل چهارم :ايران در زمان سلوکی ها و اشکانی ها و سستون
فصل پنجم : ایران ساسانی هانری ماسه
فصل ششم: ایران مسلمان از قرن اول تا قرن دهم هجری ژان بوهو
فصل هفتم : از سلسله صفوی تا سلسله پهلوی هانری ماسه
فصل هشتم : کلیاتی از تاریخ افغانستان تا دوره اسلام آ . فوشه
فصل نهم : افغانستان از اسلام به بعد آ.بازن فوشه
فصل دهم :ايران خارجی : رنه گروسه
نقشه ایران و خارجی
فهرست اعلام