زندگی نامه سیاسی دکتر مظفر بقائی

کتاب زندگی نامه سیاسی دکتر مظفر بقائی اثر حسین آبادیان

مظفر بقائی کرمانی (متولد شده در سال ۱۲۹۰ در کرمان - درگذشته ۱۳۶۶ در تهران) از فعالین سیاسی ایرانی و از بنیان‌گذاران جبهه ملی ایران بوده است. با تأسیس حزب دموکرات ایران در دهه ۱۳۲۰ شمسی به رهبری احمد قوام بقایی به این حزب پیوست و در سال ۱۳۲۶ به عنوان کاندید حزب دمکرات از کرمان به مجلس پانزدهم راه یافت. در اسفند ۱۳۲۹ رزم‌آرا به قتل رسید و طرح ملی شدن نفت که بقایی یکی از امضاکنندگان آن بود، تصویب شد. بقایی خود را به عنوان یکی از چهره‌های اصلی نهضت ملی مطرح می‌کرد و به این عنوان نیز شناخته می‌‏شد. در این دوران بقایی با خلیل ملکی همکاری نزدیکی را آغاز کرد. او در اواخر اردیبهشت ۱۳۳۰ همراه با خلیل ملکی حزب زحمت‌کشان ملت ایران را تأسیس کرد. بقائی از بنیان گذاران جبهه ملی بود ولی از سال ۱۳۳۱ شروع به مخالفت با دکتر مصدق کرد و تا کودتای ۲۸ مرداد از سرسخت‌ترین مخالفان او بود. مهمترین مهارت مظفر بقایی در زندگی سیاسی خویش، ورود و خروج به موقع در احزاب سیاسی بود. مظفر بقایی زمانی که بیشترین استفاده و بهره را از احزابی که در آن عضویت داشت می برد و احساس می کرد که آن حزب دیگر نمی تواند برای او شهرت و منافعی به دنبال بیاورد از آن خارج می شد و به سراغ حزب دیگر می رفت. در زندگی سیاسی بقایی می توان به عضویت در احزابی چون "جبهه ملی، حزب دموکرات،حزب زحمتکشان ملت ایران، سازمان نگهبانان آزادی و سازمان نظارت بر آزادی ..." ، نمایندگی دوران پانزدهم ، هفدهم مجلس شورای ملی و انتشار روزنامه شاهد اشاره کرد. زبان و قلم آتشین بقایی و مهارت وی در برانگیختن احساسات عوام باعث شد که در سالهای نهضت ملی شدن صنعت نفت، نقش عمده ای در تحولات پیدا کند به طوری که وی همراه دکتر مصدق به دادگاه لاهه رفت. بقایی دو بار به دلیل دخالت در قتل دو نخست وزیر بازداشت شد . بار اول در دی ماه 1328 به اتهام مشارکت در قتل عبدالحسین هژیر- نخست وزیر وقت - و بار دوم در آذر 1334 به اتهام مشارکت در قتل رزم آراء. بقایی به مدد سیاست دوگانه و زیرکانه خود هم از محبوبیت مصدق بهره می برد و هم پنهانی با دربار ارتباط داشت و به شاه مشاوره می داد . اسرار آمیزترین نقش آفرینی بقایی که بعدا طی افشای اسناد محرمانه انگلستان برملا شد نقش مستقیم وی در ربودن و قتل سرتیپ افشار توس رئیس شهربانی دولت مصدق بود. جالب این بود که در زمان ربوده شدن افشار طوس بقایی در مجلس، مصدق - نخست وزیر- را به خاطر این اهمال مورد استیضاح قرار داد. همکاری بقایی با کودتاگران در 25 مرداد 1332 موجب بازداشت وی شد، اما با پیروزی کودتای 28 مرداد و سرنگونی مصدق، وی از زندان آزاد شد. با وجود همکاری های وسیع بقایی با رژیم پهلوی، به دلیل مرموز بودن و بازیگری خاص وی در امور سیاسی، شاه به وی اعتماد نمی کرد، بعد از کودتای 28 مرداد، بقایی به حاشیه رفت تا اینکه در اواخر دوره پهلوی، برای مهار امواج انقلاب اسلامی، مجددا وارد میدان شد، حتی شایعه نخست وزیری وی در آبان 1357 منتشر شد، ولی این تلاشها به جایی نرسید و با پیروزی انقلاب اسلامی، دوران جدیدی از حیات سیاسی مظفر بقایی آغاز شد. در 21 تیرماه 1359 مظفر بقایی به جرم مشارکت در کودتای نوژه دستگیر شد ولی به دلیل عدم وجود مدارک کافی بعد از مدتی آزاد شد. وی در اواسط دهه شصت به آمریکا سفر کرد و با برخی فعالان سیاسی بازمانده از دوران پهلوی، دیدارها را برقرار کرد. این تحرکات سیاسی باعث شد که بقایی در اول فرودین 1366 مجددا دستگیر شود، اما کهولت سن و بیماری پیشرفته سفلیس مجال نقش آفرینی مجدد به او نداد و در 26 آبان 1366 در بیمارستان مهر تهران درگذشت.