کتاب حبسیه در ادب فارسی اثر ولی الله ظفری
حبسیه در ادب فارسی در دو جلد از آغاز دوره قاجار تا انقلاب اسلامی
کتاب بسیار مهم حبسیه یا زندان سروده یا زندان نامه،شعریست که در زندان یا مربوط به زندان سروده می شود و شاعر علت اسارت و بدبختی خود را در آن با صراحت بیان می کند.درون مایه ی این حبسیه ها،شکوه از زندان،سختی و فشار غل و زنجیر،درد ناشی از شکنجه،آلودگی محیط،بدی غذا،بد رفتاری زندان بان،تنهایی و غیره است. در گونه ای از حبسیه کسی ستوده یا مدح نمی شود و شاعر از هیچ کس طلب بخشایش نمی کند. در گونه ای دیگر که اعتذاریه یا پوزش نامه خوانده می شود- شعر،با ستایش از شاه یا کسی که به یاری او امید دارد آغاز می گردد و لحنی آرام و ترحم آمیز دارد. حبسیه در قالب های مختلفی مثل:قصیده،غزل و رباعی یا قالب نیمایی سروده شده است. شاعران حبسیه سرای معروف عبارتند از:ناصر خسرو،مسعود سعد سلمان،خاقانی،ملک الشعرای بهار،فرخی یزدی و مهدی اخوان ثالث. احمد شاملو هم حبسیه ای به نام "کیفر" دارد که چنین آغاز می شود:( در این جا چار زندان است)... مهدی اخوان ثالث نیز مجموعه ای مستقل درباره ی زندان به نام"در حیاط کوچک پاییز در زندان"دارد. امروزه از نثر نیز برای نوشتن حبسیه استفاده می شود و قالب های رمان،خاطره نویسی،داستان کوتاه،حسب حال و غیره برای بیان رنج ها و مسایل زندان به کار رفته اند.