کتاب نافه اثر فریدون توللی
شاعر معروف فریدون توللی در شیراز به دنیا آمد. والدینش از تیرهٔ توللی طایفه عملهٔ قشقایی بودند. پس از پایان دوره آموزش‌های دبستانی و دبیرستانی در این شهر، وارد دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۲۰ در رشته باستان‌شناسی دانشکده ادبیات این دانشگاه فارغ التحصیل گردید. سپس به کار باستان‌شناسی روی آورد و تا مرداد ۱۳۳۲ چندی رئیس ادارهً باستان‌شناسی استان فارس بود. توللی، پس از شهریور ۱۳۲۰ وارد فعالیتهای سیاسی شد و به نوشتن مقالات سیاسی در نشریات حزب توده و مجموعه سیاسی طنزآمیزی با نام «التفاصیل» پرداخت. توللی پس از کودتای ۲۸ مرداد از فعالیتهای سیاسی دست شست و در کتابخانهً دانشگاه پهلوی شیراز به کار مشغول شد. توللی بر اثر آشنایی با نیما یوشیج در شعر به شیوهً جدید گرایش یافت و به یکی از پیشروان آن تبدیل شد. دفترهای شعر «رها» و «نافه» او محصول همین دوران است. وی بعدها به مخالفت با فرم آزاد نیمایی پرداخت و مجموعه‌ای از غزل و قصیده به شیوهً قدیم را با نام «پویه» منتشر کرد. توللی با زبان فرانسه آشنایی داشت و اشعاری از شاعران فرانسه‌زبان را به فارسی برگردانده‌است. او سرانجام پس از سال‌ها بیماری قلبی در سال ۱۳۶۴ درگذشت. همسر وی مهین توللی بود که از آنها دو فرزند به جای مانده‌است. فریدون توللی ۳ دختر به نامهای نیما و فریبا و رها دارد. توللی بخاطر علاقه زیادش به نیما نام او را بر نخستین دختر خود می‌گذارد. ویژه نامهٔ توللی در شمارهٔ هشتاد و پنج مجلهٔ بخارا با مقالاتی از دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی، دکتر محمد افشین‌وفایی، دکتر مهدی فیروزیان،علی اکبر سعیدی سیرجانی و... در زمستان ۱۳۹۰ منتشر شده‌است. ویژگی اشعار توللی شعر توللی عمدتاً شعری عاشقانه، رمانتیک و احساساتی است: با تصاویر، واژه‌ها و ترکیب‌های فریبندهً خوشاهنگ، که با بیان شاعرانهً احساسات فردی، بیش از هر چیز از کامجویی‌های جسمانی سخن می‌گوید. و توفیق وی در شاعری، به سبب همین شعرهاست. توللی در سرودن شعر عاشقانه به شیوه نو، روزگاری پیشرو و نظریه پرداز بوده‌است و در این زمینه سهم بزرگی دارد.
از انتشار رها تاهم اينك كه نافه بدست دوستداران میرسد . دوازده سال سپری شده . در آن هنگام، نه تنها دیوان یا مجموعه شعری از هيچيك از شاعران تو پرداز بطبع ترسیده بود، بلکه مدعیان پیش کسوتی این شیوه بجای عرضه داشتن اصول و میانی ابداعی خویش . بیشتر درین میکوشیدند تا در محافل و مطبوعات دیرینگان خرده گرفته، احياناً مقام شامخ این اساتید گرانقدر را نیز به مغلطه انکار کنند ؟
کار این طائفه که پیش از هر چیز به دشمنی با قوافی و اوزان و قوالب شعر کهن برخاسته و شگفت تر از همه پشت پا کوفتن بر اصول و قواعد زبان فارسی را نیز از جمله شاهکارهای هنری خود می پنداشتند، بدان مینما نست که طاغیانی کوته فکر، برجای استفاده از سراچه زرنگاری که صاحب آن نه بر عقیدت آنان بوده است دل بر تخریب آن نهند و سرموئی نیندیشند که سرانگشت خلاق چه نقشبندان و مثبت گران و گوهر تراشانی فرسوده آرایش آن کاخ بلند گفته است ! سوای تنی چند از ورزیدگان شعر کهن که از سر آزمون طبع با این طایفه در آمیخته و گاه و بیگاه نیز از چشم انداز تازه، قطاعاتی در قالب دوبیتی های متداول امروز سروده بودند .
رویهمرفته این گروه را چیزی در چنته ادعا نبود آنکه دوستداران شعر جدید را انتظار بر این بود حقانیت که پیشگامان این شیوه با استدلال بر نیازی که ایشان را به گشودن راه تازه برانگیخته است. با عرضه داشتن میانی مبدعات خویش چراغی نیز فراراه دیگران گیرند . در آن هنگام، من خود نیز همانند بسیاری از تحول طلبات به جذبه افسانه يوشيج دل بر قبول شعر نو نهاده بودم . تا آنجا که در آرزوی دیدار سراینده آن اشعار غبار راه طلب وأسرمه چشم نیاز کردم و از شیراز روانه تهران شدم .
با اینهمه دولت صحبت نیما هم گره از کارم نگشود و با آنکه از سر آمادگی مدام ، دفتر و قلمی نیز بخانه وی نهاده بودم سالی چند ثبت مبدعات و موازین شعری استاد، هر بامداد به با مدادی دیگر حوالت گشت ! راستش اینکه نیما خود دیرگاهی بود تا قالب پرداخت افسانه را از دست فرو گذاشته در عوض با سرودن اشعاری که مصارع کوتاه و بلند آن لبریز مبهمات بود چنین می پنداشت که با عرضه کردن این «کلاف گره پیچ» رسالت خود را در باب تحول شعر بپایان برده است ؟
حال آنکه در سرودههای اخیروی ، اگرچه هنوز ایقاعات عروض را نقشی به کم و بیش بر عهده مانده بود ولی نحوه خم و برش هر مصراع، چنان نبود که قاعده و آئینی بر آن توان نوشت وجه با که اينة سليقه استاد ... جان بر بدن بجای بندگاه طبيعي يحور وزحافات . درست در جایی فرود میآمد که مقبول ذوق سلیم نمیتوانست بود . درین گیرودار، رهـا با آن دیباچه خاص بدست تشنه کامان رسید . آنچه من به مقدمه این کتاب در ضرورت تحول شعر بیان داشته و ضمن تعریف و سنجش اساليب قديم و جدید ، ثمره سالی چند تدقيق وتجربت خويش را نیز بدرقه آن کرده بودم برای همه تازگی داشت .
تا آنجا که نه تنها بسیاری از خرده گیران و آوارگان حقیقت جوی را از نظر رفع مهمات .
بکار افتاد بلکه گروهی از جوانان مایه ور و خوش ذوق با مطالعه آن دیباچه ، مسیر راستین خود را در خطه شعر نو بازشناختند و رخت از ورطه تردید به ساحل یقین کشیدند و چنانکه دیدیم از برکت کوشش این گروه اشعاری پس لطیف و دلاویز هم بر گنجینه شاهکارهای هنری این مرز و بوم افزوده گشت که بیگمان هماره بر نيمتاج عروس ادب باز خواهد ماند .
اما آنچه از پس انتشار نخستین طبع رها تا بامروز بر سرشعر تو رفته چنان پرزیر و بم است که اگر نه درین فرصت به اشاره باز گفته شود جنبه های زیانمند آن ارباب ذوق سلیم را نیز دچار انحراف تواند گرد . .... بر دو بهم ، آنان که درین مدت در از بنام شاعر نوپرداز دست طبع دیوان زده یا صفحات ادبی جرائد ومجلات دالبریز سروده های خود کرده اند. ازین سه دسته بیرون نیستند:
۱ - یاوه سرایان این دسته جز از سر پیمایگی و عجز در پرداخت شهر کهن، تهمت شاعری پر خود نبسته اند با اینحال گزافهای ایشان شعر نونیست بلژاز و پاوه ای است که در سایر ممالک جهان نیز بر ساده لوحان عرضه میشود و هر چند گاه نام هدیان گولی را بر سر زبانها می افکند