کتاب مقدمه ای بر رستم و اسفندیار اثر شاهرخ مسکوب
متن کتاب نایاب و جالب رستم و اسفنديار و بررسي آن و بررسي مختصر زندگي فردوسي این صدا خاموش نخواهد شد،و هر زمان به آوایی و نوایی سازگار مردم همان روزگار فراگوش می‌رسد هزار سال از زندگي تلخ و بزرگوار فردوسي مي گذرد. در تاريخ ناسپاس و سفله پرور ما، بيدادي كه بر او رفته است، مانندي ندارد. و در اين جماعت قوادان و دلقكان كه ماييم با هوسهاي ناچيز و آرزوهاي تباه، كسي را پرواي كار او نيست و جهان شگفت شاهنامه همچنان بر ارباب فضل دربسته و ناشناخته مانده است. صدای گرم نقالان سالهاست که شیفتگان شاهنامه را در قهوه‌خانه‌ها به خود مشغول داشته نقل‌ها.لحظه به لحظه حوادث این تراژدیت بزرگ را تعقیب می‌کنند-با قهرمان شاهنامه پیش میروند.مکر و حیله را لعنت می‌کنند و خوبی‌ها و پاکی‌ها را می‌ستایند-کمتر اثری را سراغ داریم که در حد اعلای ارزش این چنین مقبول مردم عامی باشد-آنها شاید خود ندانند که چرا شاهنامه را این‌چنین صادقانه پذیرا شده‌اند-و شاید نمیدانند ستایشگر چه اثر بزرگی هستند-بهرحال شاهنامه را سخت دوست دارند. بی‌شک نقالان.این بازیگران بی‌نام و نشان.خادمان واقعی شاهنامه هستند- اگرچه امروز در کمتر قهوه‌خانه‌ای صدای گیرایشان را می‌شنویم-و اگرچه قهوه‌خانه‌ها یکی از پس دیگری مدرنیزه شده-و تلویزیون را جانشین نقال کرده‌اند-اما بی‌شک می‌باید- این بازیگران گمنام را سپاس گوئیم-و چنین است که شاهرخ مسکوب-کتاب خویش را با یاد نقالها آغاز می‌کند:شاهنامه افسانه است- نه واقعیت-عصر رستم-رویین تنی اسفندیار- وجود سیمرغ.با واقعیت مطابقه نمی‌کند.تولد، کودکی و پیری و مرگ رستم فوق بشری است. اما مردی حقیقی‌تر از رستم،و زندگی و مرگی بشری‌تر از آن او نیست...