کتاب ایران و قضیه ایران اثر لرد جورج ناتانیل کرزن 2 جلدی ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی
شاید علاقه مندی کنجکاو استفسار کند پس چگونه چنین اثر ممتاز و جامعی تا کنون به زبان فارسی در نیامده بوده است.این پیش آمد به نظر این جانب چند دلیل داشته است یکی انکه در زمان انتشار این کتاب تقریبا نود سال پیش و تا مدتها بعد از ان
شاید علاقه مندی کنجکاو استفسار کند پس چگونه چنین اثر ممتاز و جامعی تا کنون به زبان فارسی در نیامده بوده است.این پیش آمد به نظر این جانب چند دلیل داشته است یکی انکه در زمان انتشار این کتاب تقریبا نود سال پیش و تا مدتها بعد از ان ترجمه اثار سنگین خارجی به زبان فارسی هنوز در ایران معمول نشده بود ولی در همان نیمه اخر قرن نوزدهم نیز به دستور نظام السطنه والی فارس این کتاب بوسیله میرزا محمد نام شاگرد دارالفنون تهران در سال 1311 هجری قمری در شیراز بطور خیلی ناقص ترجمه شد.
اما ان کار سبب خاص داشته است به این معنی که بانی ترجمه در موقع مسافرت کرزن به ایران و رفتن او به خوزستان در شوشتر والی بوده و در حین همین سفر بین مسافر مغرور و میزبان مامور برخورد نامساعد مختصری روی داده بود و شاید سرکار والی میخواسته است از عطف و اشاره های احتمالی مولف در سفرنامه او مستحضر شده باشد.
خرید کتاب ایران و قضیه ایران اثر لرد جورج ناتانیل کرزن
ولی این ترجمه ازاد که فقط نسخه خطی جلد اول ان در کتابخانه مجلس شورای ملی موجود است بنظر اینجانب در خور اعتناد نیست و تنها از جهت شیوه ترجمه و تحریر متداول ان دوره شاید قابل توجه باشد.
دلیل دیگر ظاهرا این بوده است که تقریبا سی سال بعد از انتشار کتاب نویسنده ابتدا کفیل و سپس وزیر امور خارجه بریتانیا و پنج سال در ان مقام باقی بود و طی ان با وجود درخواست ناشران از موافقت با تجدید چاپ امتناع ورزید.
از اینرو تا دوسال پیش که طبع دوم این کتاب را در لندن انتشار دادند همواره بسیار کمیاب و دور از دسترس همه کس بود.
علت دیگر هم شاید این باشد که بالغ بر بیست سال قبل ترجمه بسیار مجللی تحت عنوان جهانگردی کرزن در ایران در تهران طبع و نشر شده بود و از قرار معلوم همین نام و نشان برای انصراف دیگر نویسندگان کافی نبود.
اما نباید گفت این کتاب را که در باب ایران شناسی قدر و مقام ممتاز دارد و در ادبیات انگلیس هم اثری برجسته بشمار امده لرد کرزن معروف نوشته است.بلکه در حقیقت جرج ناتانیل کرزن جوان سی و دو ساله ای که تازه از سفر شش ماهه خود در ایران بازگشته بود و فقط عضویت مجلس مبعوثان را داشت نگاشته است
خرید کتاب ایران و قضیه ایران اثر لرد جورج ناتانیل کرزن ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی دو جلدی از انتشارات بنگاه ترجمه و نشرکتاب
کتاب ایران و قضیه ایران تالیف جرج، لرد کرزن نوشته شده است که برای اغاز در نیمه ی آخر قرن 19م به دستور نظام السلطنه (حسینقلی خان مافی) والی فارس توسط میرزا محمد نام، شاگرد دارالفنون تهران در سال 1311 هجری قمری در شیراز بطور خیلی ناقص ترجمه شد. اما از آنجایی که نظام السلطنه در موقع مسافرت کرزن به ایران و رفتن او به هندوستان در شوشتر والی بوده و در حین همین سفر، بین کرزن و نظام السلطنه برخورد مختصر نامساعدی روی می دهد هدف او از ترجمه کردن کتاب کرزن آگاهی از عطف و اشاره های احتمالی مؤلف در سفرنامه ی او بوده است که از این ترجمه ی آزاد فقط یک نسخه خطی جلد اول آن در کتابخانه مجلس شورای ملی موجود است. و ترجمه فعلی کتاب توسط وحید مازندرانی صورت گرفته است. این کتاب در سال 1349 هـ ش توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسید و چاپ پنجم آن در سال 1380 هـ ش در شمارگان 1500 نسخه به بازار عرضه شد، این کتاب در دو جلد (جلد اول در 810 صفحه ، جلد دوم در 755 صفحه) و مشتمل بر 30 فصل است.
جلد اول :
- مقدمه مترجم
- دیباچه مؤلف
- فصل اول ، پیشگفتار
- فصل دوم ، راهها و اسباب سفر
- فصل سوم، از لندن به عشق آباد
- فصل چهارم ، منطقه ماوراء دریای خزر
- فصل پنجم ، از عشق آباد به قوچان
- فصل ششم ، از قوچان به کلات نادری
- فصل هفتم ، مشهد
- فصل هشتم، سیاست و تجارت خراسان
- فصل نهم ، مسئله سیستان
- فصل دهم ، از مشهد به تهران
- فصل یازدهم ، تهران
- فصل دوازدهم، ولایات شمالی
- فصل سیزده هم، پادشاه ، خاندان شاهی ، وزیران
- فصل چهاردهم ، حکومت
- فصل پانزدهم ، تاسیسات و اصلاحات
- فصل شانزدهم، ایالات شمال غرب و غربی
- فصل هفدهم، قشون
- فصل هجدهم ، خط آهن
- فهرست اعلام و جلد دوم کتاب از فصل نوزدهم شروع و در نهایت در فصل سی ام کتاب خاتمه پیدا می کند.
- فصل نوزدهم ، از تهران به اصفهان
- فصل بیستم ، از اصفهان به شیراز
- فصل بیست و یکم، تخت جمشید و ویرانه های دیگر
- فصل بیست و دوم ، از شیراز به بوشهر
- فصل بیست و سوم، ایالت های شرق و جنوب شرقی
- فصل بیست و چهارم، ولایات جنوبی
- فصل بیست و پنجم ، رودخانه کارون
- فصل بیست و ششم، بحریه
- فصل بیست و هفتم، خلیج فارس
- فصل بیست و هشتم، درآمد ، منابع و مصنوعات
- فصل بیست و نهم ، بازرگانی و تجارت
- فصل سی ام، سیاست روس و انگلیس در ایران
- فهرست اعلام جلد دوم
خود کرزن در دیباچه کتابش اینطور به معرفی آن می پردازد که این کار نتیجه ی سه سال کار تقریباً بی انقطاع و مسافرتی به مدت 6 ماه در سرزمین ایران و نواحی هم جوار آن و مکاتبات با مقامات صاحب نظر مقیم آن کشور است. کرزن در سال 1889 م بعنوان خبر نگار روزنامه تایمز به ایران سفر کرد، او هدفش را از آمدن به ایران اینگونه بیان می کند که «منظور عاجلم از رفتن به ایران این بوده است که طی نامه-هایی که لزوماً از لحاظ تعداد و تفصیل محدود می باشد شرح خلاصه ای در باره وضع سیاسی قلمرو شاه برای روزنامه تایمز فراهم سازم، در ضمن از فرصت استفاده کردم و اطلاعات اضافی فراوانی بدست آوردم که در آن مورد استفاده از آنها غیر ممکن بود. نقایصی را که در باره ایران شناسی جدید وجود دارد و من در مطالعات قبلی خود به آنها برخورده بودم برطرف سازم. بنابر این معلوماتی که بدان ترتیب و همچنین بعداً در اثر کاوشهای مداوم و مکاتبه فراهم آمده است مطالب دو مجلد این کتاب را تشکیل می دهد. (ج1،ص9 )
سخن مترجم در مقدمه ی آن : «این کتاب در باب جغرافیا و تاریخ و سیاست ایران و شامل هزار و یک نکته است که براستی خواندنی است. کسانیکه با حوصله ی کافی به خواندن این دو مجلد همت می گمارند ملاحظه خواهند کرد که در فصلهای سی گانه ی کتاب، شاید نکته و مطلبی راجع به وضع و حال کشور ما خلاصه در قرن گذشت نیست که نویسنده ی دقیق از بررسی و تحقیق در باره آن صرف نظر کرده باشد و از این جهت هم هست که خود او مدعی است که در زمینه ی ایران شناسی شاهکاری پدید آورده است. بعلاوه شیوه ی تحریر کتاب بسیار ممتاز و از لحاظ نثر انگلیسی اثری ارجمند و عالی است.»