دانلود کتاب معمای شاهنامه : باستان شناسی و داستان شناسی شاهنامه اثر سیامک وکیلی
کتاب شاهنامه تنها نوشتمانده ی ( اثر) کهن جهان است که با دقتی شگفت انگیز - چه از نگاه ساختهای داستانی و چه از نگاه اندیشه درونمایه و جهان بینی آفریده شده و نه تنها بر داستان نویسی پس از خود، در ایران و جهان اثر بسیار گذارده بلکه هنوز هم با تعریف امروزین داستان همخوانی و هماهنگی فراباور ( مافوق تصوری دارد. این نوشتمانده ی کهن یکی از کتابهایی است که از فردای مرگ نویسنده اش هر کس که توانسته به علتهای گوناگون دستی در آن برده و دگرگونیهایی را به انجام رسانده همه ی این دستکاریها به جز دستکاریهایی که به طور معمول در نوشته های کهن انجام می گیرد به این علت اصلی بوده که این کتاب را هماهنگ و یکدست کنند. چرا؟ چون در واقع شاهنامه کتابی ست در اصل ناهماهنگ و نایکدست علت این ناهماهنگی و نایکدستی بیش و پیش از آنکه مربوط به ساخت (= تکنیک) باشد به علت آن است که این کتاب در اصل به دست یک تن نوشته نشده و نویسندگان آن دو تن بوده اند.
این باور نه براساس کاستیها و اشتباهاتی است که به طور معمول کتابهای کهنی مانند شاهنامه دارند آنچنانکه برای نمونه در سمک عیار و هزار و یک شب دیده میشود بلکه بر اساس تفاوتها و ناهماهنگیهای ساختی در بخشهای جداگانه ی آن و همچنین تفاوتهایی است که در نگاه نویسنده / نویسندگان و چهرههای شاهنامه دیده میشود. ممکن است که یک نویسنده در یک کتاب دارای کاستیها و اشتباهاتی در بخشهای گوناگون باشد و به طور حتم نویسندگان خوب امروزین هم از یک چنین موردهایی دور نیستند اما در واقع همین کاستیها و اشتباهات در یک کتاب - اگر به وسیله ی یک نویسنده نوشته شده باشد هنوز دارای هماهنگی و یکدستی است. برای نمونه در سمک عیار شما کاستیها و اشتباهات بسیار میبینید.
با این وجود از نگاه ساخت شناسی جهان بینی زبان شناسی و مانند اینها از آن هماهنگی و یک دستی مورد نیاز برخوردار است که بتوان گفت همه ی این اشتباهات و کاستیها به قلم یک نویسنده رخ داده است. شاهنامه دارای دو بخشی است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگیهای ساختی ،زبانشناسی جهان بینی و مانند اینها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که میتوان گفت دارای دو ،اندیشه دو استعداد و دو پسند جداگانه و تا یکدست.اند. برای نمونه در یک بخش باور نویسنده به دین زرتشتی است اما در بخش دوم اسلام است؛ در یک بخش سستی و ناپایداری جهان بنیان جهان بینی است و در بخش دیگر از پرستی و زیاده خواهی اساس جهان بینی نویسنده را می سازد؛ و نمونه های دیگری که در این کتاب خواهید دید چنین تفاوتهای بزرگی را نمی توان به سادگی همچون اشتباهات نویسنده شمرد. پس میبایست علت دیگری داشته باشد که به باور من وجود دو نویسنده ی گوناگون است.
بر این اساس میتوان شاهنامه را به دو بخش جداگانه بخش بندی کرد. بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی - امپراطوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که ما آن را شاهنامه ی اصل نامیده ایم و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه ی افزوده نام نهاد دایم. شاهنامدی افزوده نوشته ی فردوسی است اما شاهنامه ی اصل نویسنده ی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشته ی یک تن نیست به اثبات برساند. درباره ی تفاوتهای این دو بخش در شاهنامه برخی را بر این باور است که فردوسی در آنجا که مربوط به افسانه ها بوده (بخش نخست) خیال را جولان داده اما آنجا که مربوط به تاریخ بوده دل به کار نداده است.
نخست اینکه از پادشاهی لهراسب تا پایان هفت خان اسفندیار هم افسانه ای است اما چنان که بستر خواهید دید، نسبت به بخش نخست که شاهنامهی اصل است و داستان رستم و اسفندیار بسیار نخستانه - ابتدایی) تر و بد ساخت تر است. چرا در اینجا فردوسی نتوانسته خیال را جولان دهد؟ و دوم اینکه هیچ نویسنده ای یافت نمیشود که بتواند خوب بنویسد اما بد بنویسد. فردوسی اگر از بخش تاریخی خوشش نمی آمده که تا این اندازه آن را ضعیف و بد ساخت نوشته، می توانسته آن را ننویسد در تاریخ نداریم که کسی فردوسی را مجبور به نوشتن این بخش کرده باشد.
برای خرید کتاب معمای شاهنامه نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید. و برای دانلود رایگان به مطلب مراجعه نمایید.
از این رو اگر فردوسی توانسته باشد شاهنامه ی اصل را آنچنان زیبا و دقیق و خوش ساخت بنویسد برای چه حاضر شده تا بخش دیگری را تا این اندازه بدساخت و نازیبا بیافریند؟ این کتاب ارزشمند - شاهنامه ی اصل در واقع پاسخی است به پرسش کسی که نویسنده ی اصل نویسندهی شاهنامه ی اصل در پیشگفتار شاهنامه اش در گفتار «فراهم آوردن کتاب او را پهلوان دهقان نژاد نامیده است این پرسش که به احتمال زیاد پرسش بسیاری از ایرانیان میهن پرست در زمان نویسنده ی اصل بوده و هنوز هم هست درباره ی کیانیان است و نویسنده ی اصل کوشیده است تا به این پرسش پاسخی درست و شایسته دهد و چنانکه پستر خواهیم دید پیروز هم شده است. او شاهنامه اش را از افسانه ی آفرینش باستانی با کیومرث می آغازد و سپس دوره ی اوج و شکوفایی دین زرتشت را نیز به داستان میکشد که دوره ی زیبای کیخسروست در این دوره ایران با تکیه بر اندیشه و دین شکوفای زرتشتی به اوج نیرومندی میرسد و حتا به آفرینش آدم کامل که همان کیخسروست نیز پیروز میشود.
اما این همه ی ماجرا نیست و هنوز بخشی از پرسش آن پهلوان دهقان نژاد است که پاسخ داده شده و ا ه و آن این است که چگونه ایران توانست به چنان نیروی بزرگ و شگفت انگیز تبدیل شود؟ و این که چگونه این نیروی شگفت به ناگهان از هم پاشید پاسخ دیگری دارد که نویسنده ی اصل قصد داشته آن را از شاهنشاهی لهراسب به پس به تصویر بکشد بدبختانه فاصله ی میان شاهنامه ی اصل تا داستان رستم و اسفندیار به دست فردوسی نوشته شده اما آنچه را که غمنامه ی رستم و اسفندیار به ما میگوید این است که در این فاصله میبایست شاهنشاهی گشتاسب و جنگها و جهانگشاییهای دینی او در راه تحمیل دین زرتشتی به مردم دیگر به داستان کشیده می شده تا به داستان رستم و اسفندیار برسد. این جنگها که به سرداری اسفندیار انجام شده در واقع آغاز فرود دین زرتشتی است پس از آن اوجی که در دوره ی کیخسرو به آن رسیده بوده است زیرا داستان رستم و اسفندیار در واقع داستان سقوط دین زرتشتی است.
هنگامی که ایرانیان اندیشه و پشتوانه ی فلسفی خود را از دست دادند در سراشیبی سقوط غلتیدند و در واقع سقوط دین زرتشت سقوط شاهنشاهی بزرگ و نیرومند ایران بود و این مهمترین دلیل شد تا ایرانیان با آغوش باز اسلام را بپذیرند. زیرا از یکسو دین زرتشت به سراشیبی سقوط غلتیده بود و از دیگر سو دین اسلام همچون یک دین نو و بالنده به دستشان رسید و این پاسخ نویسنده ی اصل به آن پهلوان دهقان نژاد است که این گونه سرآمد به نیک اختری بر ایشان همه روز کند آوری نویسنده ی اصل داستان آن اوج و این سقوط را تا آن اندازه گویا، زیبا، شیوا، و ساختمند توصیف کرده که شاهنامه ی اصل را به یکی از بزرگترین شاهکارهای ادبیات جهان تبدیل کرده است.
ویژگیهای این کتاب ۱. اوستایی که در این کتاب از آن استفاده شده ترجمه ی آقای جلیل دوستخواه است و هر جا که نمونه ای از اوستا آورده شده منظور همین کتاب است. ۲ بیتهایی از شاهنامه که به عنوان نمونه در این کتاب آمده همه از روی شاهنامه ی چاپ دانشکده ی علوم و اتحاد شوروی است که اساس آن نسخه ی خطی موزه ی انگلیس است که به سال ۶۷۵ هجری نوشته شده و کهن ترین نسخه ی خطی شناخته شده می باشد. کوته نشان علامت اختصاری) آن «الف» خواهد بود. همچنین این شاهنامه از چهار تا از کهن ترین نسخه های خطی برای مقایسه سود برده که به ترتیب سال به همراه کوته نشانهایشان در اینجا خواهد آمد:
