سفرنامه ابن حوقل

کتاب سفرنامه ابن حوقل: ایران در صورة الارض

 گردش روزگار همان گونه که آدمی را پیر و فرتوت می کند و در کام مرگ می اندازد شهرها و آبادیها را نیز رسوده می سازد و در دل خاک می نشاند. در طول تاریخ بشر چه شهرهای آباد و پر جمعیت که در پهنای زمین بوجود آمد و نسلهای بی شمار انسانی را در درون خود جای داد .فرمانروایان بزرگ.پادشاهان مقتدر.دانشمندان و هنروران پروانید و سالیان دراز همچون چراغ فروزان درخشید و نور پاشید و آن گاه همای سعادتش در چنگال شاهین حوادث گرفتار امد و کوکب اقبالش در افق ضعف و انحطاط رو به افول گذشات و سپس مانند قطره ای باران که در دریای بیکران فرونشیند در اقیانوس زمان به نیستی گرایید و در مغاک خاک جای گرفت

روزی تیسفون بزرگترین شهر جهان بود.جباران روزگار در شرق و غرب عالم از شنیدن نام این شهر و پادشانی که از انجا بر نیمی از دنیا حکومت می کردند می لرزیذند و رنگ می باختند.امروزه از ان همه فر و شکوه و جلال و جبروت چیزی نمانده است.جز دیوارهایی درهم افتاده و سنگهایی فرسوده و ذر هم زیخته که در کنار دجله به مسافران راه گم کرده درس پند و عبرت می دهد.
آگاهی از اوضاع و احوال شهرها و ابادیهای گذشته و تاریخ شهرهایی که سایان دراز در مقابل تندباد حوادث مقاومت کرده اند و اکنون نیز پایدار هستند موضوع دانش شیرنی را تشکیل می دهد که جغرافیای تاریخی نامیده می شود. پیداست هر کشوری که گذشته ای طولانی دارد جغرافیای تاریخی آن مفصل تر است و دامنه تحقیق در آن هرچه فراخ تر.