روایت سر دلبران

کتاب روایت سر دلبران اثر قدرت الله طاهری

بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی درمورد مولوی و نوشته های او از جمله مثنوی ، خیای سخن گفته اند و کمتر ابعادی از زوایای زندگی و هنر او باقی مانده است که پژوهشگران قدیم و جدید بدانها نپرداخته باشند ؛ با وجود این ، شخصيت ، زندگی و آثار وی چنان غنا و عمقی دارد که به جرأت می توان گفت همۀ پژوهش های انجام گرفته تنها بر بخش ناچیزی از حقیقت حال او و ارزش های وافر آثارش پرتویی از شناخت افکنده اند و همچنان باب تأمل ورزی ها در تمام زمینه های مربوط به زندگی و آثار او مفتوح است. پژوهش حاضر نیز ، بی آنکه به فروتنیِ مرسوم و ساختگی دست یازد ، تنها به منزلۀ کوششی بسیار ناچیز در قرائت زندگی و تجارب شخصی او و نشان دادن بازتاب هنرمندانۀ آن در مثنوی است. اصل این نگاه نیز تازه نیست. زیرا نخستین کسی که به رابطۀ زندگی و تجارب فردی مولوی و بازسازی آن در مثنوی اشاره کرده ، خودِ مولانا و سپس سلطان ولد ، فرزند و گزارشگرِ نخستِ زندگی او و بعد از وی ، فریدون سپهسالار بوده اند. از متأخران، رگه هایی از این نگاه را در آثار علامه بدیع الزمان فروزانفر ، استاد عبدالحسین زرین کوب ، آنه ماری شیمل و تا حدودی در دیدگاه‌های پراکندة سیروس شمیسا می توان پیگیری کرد. از این بابت نیز ، راقم این سطور دلنگرانی ندارد و ضمن پاسداشت و ادای احترام به پیشینیان قدیم و جدید ، اشارات آنها را به قول چارلز نیکل در حکم «اندیشه های پیام آور» تلقی کرده و به صورت عملی ، بازتاب آشکار و نهان تجربه های فردی مولانا و تعاملات او با اطرافیانش را در مثنوی با بهره گیری از دیدگاه های علمی جدید مانند نظریۀ فروید در باب خواب و رؤیا و همانندی ساختاری ، زبانی و محتواییِ آن با متن ادبی و نظریۀ معرفت شناسانۀ سورن کی یر کگور ، نشان داده است. فصل نخست تحقیق با توجه به سه پیشفرض ؛ یعنی اصل رابطۀ هنر و تجربۀ فردی هنرمند ، شباهت متن ادبی با رؤیا و رابطۀ تجربۀ زیستی مولانا با مثنوی نوشته شده است. در فصل دوم ، با اتکا به نظریه و نظام فلسفی کی یر کگور و با مقایسۀ مراحل و تحول زندگی او و عطار ، فرایند تغییر و تحول فکری و شخصیتی مولانا بررسی شده است. در فصل سوم زندگی مولوی و نزدیکان او و بازتاب آن در مثنوی مورد نظر بوده است ...