فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی

کتاب فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی اثر سید صادق گوهرین

اين نمونه جمع اوری شده ارزشمند ومهم ، دربردارنده لغات و اصطلاحات «مثنوي مولوي»، همراه با شرح و توضيح آنهاست. مولف آن، «دكتر سيد صادق گوهرين»، استاد فقيد و برجسته زبان و ادبيات فارسي است. فرهنگ حاضر كه سال ها صرف تهيه و تدوين آن شده است در واقع شامل تمام لغات و تعبيرات مشكل «مثنوي» است كه عدم توجه به آنها، معاني اشعار را مبهم و نامفهوم مي كند. معاني هر يك از اين لغات با دقت و موشكافي بسيار تعيين و از حيث نوع زبان (فارسي، عربي، تركي) و از لحاظ موضوع (طبي، نجومي و ...) و نوع تركيب و طرز استعمال و تطبيق با قواعد زبان و تشخيص اصول معاني و بيان مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين شواهدي از دواوين شعراي پيشين مانند «منوچهري»، «سنايي»، «مسعود سعد»، «خاقاني»، «نظامي» و «عطار» و نيز كتب نثر گذشتگان چون «تاريخ بيهقي»، «كليله و دمنه» و «اسرارالتوحيد» و نظاير آنها براي هر يك از لغات آورده شده است... نگارنده کوشیده‏ ضمن بیان مزیت‏های برجسته‏ی اثر یادشده،مواردی از نارسایی‏های موجود آن را به طور بسیار مختصر و با آوردن مثال‏هایی نشان دهد تا گامی هرچند کوچک در بهبود آن برداشته‏ باشد. نقطه‏ی اوج شعر تعلیمی فارسی،همواره قبله‏ی اهل حقیقت و معرفت و موردتوجه و مراجعه‏ی مخاطبان‏ بی‏شماری بوده و خواهد بود.این اثر که از آغاز در مجالس سماع و وجد و حال قرائت می‏شده و طبقات‏ متصوفه و عارفان در هر دور و زمانی از مطالعه و حفظ و شرح و بیان آن در طریق سلوک بهره‏ها می‏گرفته‏اند،به ویژه در قرن اخیر در پی تحولات دنیای جدید و پیشرفت وسایل چاپ و انتشار،مانند دیگر منابع مهم ادب فارسی،مورد توجه بیش‏تری قرار گرفت. این توجه با وجود دانش‏آموزان،دانشجوین و علاقه‏مندان باسواد بسیاری که در چند دهه‏ی اخیر مشتاق و دوست‏دار فهم و درک بیش‏تر مطالب مثنوی بوده‏اند،سبب شد تا کتاب‏ها و مقاله‏های بسیاری‏ در توضیح مسائل متنوع و گسترده‏ی آن در زمینه‏های گوناگونی از شرح بیت‏ها،حدیث‏ها،اعلام،آیه‏ ها و حکایت‏ های آن گرفته تا بررسی افکار و عقاید مولانا تألیف و منتشر شود.در این راستا،کسانی نیز به‏ تدوین و توصیف لغات و اصطلاحات مثنوی،چه به صورت جسته وگریخته و چه به صورت مجموعه ‏ای‏ مدون،پرداخته ‏اند. دکتر گوهرین در همان مقدمه می‏گوید: «در آغاز کار پس از استخراج لغات،آن‏ها را از لحاظ موضوع طبقه‏بندی کرد و برای هر دسته از لغات رساله‏ای علی حده با مقدمه‏ای مبسوط و مشروح که‏ شامل علل تفکیک لغات از یکدیگر و کیفیت جمع‏آوری لغات مربوط به آن فصل و نحوه‏ی استعمال‏ آن‏ها در مثنوی می‏شد برای چاپ حاضر نمود اما بعد به اشاره و دستور و صلاح و صواب‏ دید علامه‏ شادروان علی اکبر دهخدا که روانش قرین رحمت باد و حضرتش را بر این ضعیف حق بسیارست و تنظیم و تبویب فرهنگ حاضر نتیجه‏ ی صرف وقت و ارشاد اوست،تمام فصول و ابواب و رسالات را به‏ صورت کتابی واحد در آورد منتهی هر دسته از لغات را با علائم اختصاری که مبین نوع لغت و موضوع‏ آن است نشان داد...