کتاب یا مرگ یا تجدد اثر ماشاالله آجودانی
نمونه جمع شده مقالات کتاب «یا مرگ یا تجدد» مقالات این کتاب ذیل چهار عنوان قرار گرفته اند، که هر عنوان شامل یک یا چند مقاله است. عناوین عبارتند از: الف) پیش زمینه ها و نظریه ها؛ ب) تحول سبک؛ ج) مضمونها و درونمایه ها؛ د) مشروطیت و تحقیقات جدید. همچنین کتاب مقدمه ای مفصل و بسیار مفید درباره مفاهیم مطرح در دوره مشروطه و اندکی قبل از آن، چون ملیت، آزادی و... دارد. مقالات کتاب طی 18 سال در نشریات داخل و خارج کشور به چاپ رسیده اند. قدیمی ترین مقاله با عنوان «شعر مشروطه و زمینه های تاریخی ادب مشروطه» در سال 1364 به چاپ رسیده و تازه ترین آنها مقاله «قزوینی و بدفهمی های نسل ما» است. از دیدگاه من این کتاب برای کسانی که به جامعه شناسی ادبیات و مباحث ادبی، اجتماعی و تاریخی ایران علاقه دارند، بسیار راهگشاست، زیرا نویسنده با رجوع به آثار ادبی ِ دوره مشروطه، تحلیل های خوبی از آن دوره کرده. همچنین بررسی های تاریخی کتاب نیز بسیار مختصر و مفید است و نیز مقالاتی که در آنها به روشنفکران و جریان روشنفکری ایران پرداخته. البته قابل ذکر است که چون کتاب مجموعه مقالات است، ناگزیر در خواندنش گاه به مطالب تکراری برمی خوریم، که البته این ضعف کوچک کلیت کتاب را زیر سوال نمی برد.