کتاب تاریخ تمدن ایران و مشرق زمین نوشته ویل دورانت
دو جلدی تاريخ چهار هزار ساله و جريان پر مايه ترين تمدن هاي قاره اعظم را با شتابي نا خواسته نگريسته ايم وبي گمان نه به فهم اين تمدنها نايل آمده ونه حق آنهارا ميتوان به درستي ادا كنيم مگريك انسان توان آنرا دارد كه در طي عمر خود از عهده دريافت و تحقيق در مورد ميرات ديرينه بشريت برآيد ؟ نخستين عنصر تمدن كار است - اول بار چرخ كزه گري وچرخ ارابه در عيلام وپارچه كتاني وشيشه در مصر ساخته شد . طرز استفاده از اسب از آسياي ميانه به بينآلنهرين ومصر و ارو پا انتقال يافت .دومين عنصر تمدن حكومت است وآن سازمانيست براي انتظام حيات فردي وزندگي جمعي - از طايفه اوليه تا خانواده كنوني ودولت . نخستين حكومت هاي شهري درسومر وبابل بر پا شدند . مصر ، در جريان قرنها با حداقل فشار ، به سر شماري و وصول ماليات درامد و تامين صلح داخلي پرداخت . حموربي قانون نامه هاي بزرگ تدوين كرد وداريوش با ارتش ودستگاه چاپاري خود، يكي از منظم ترين شاهنشاهي هاي جهان را بر پا داشت . سومين عنصرتمدن دين است نداشت -اعتقاد به عواملي در وراي طبيعت ؛براي تخفيف رنجها واعتلاي شخصيت وتقويت غرايز اجتماعي ونظم جامعه . گرامي ترين اساطير اروپاييان در بابل وفلسطين ؛ ظهور كردند داستانهاي مربوط به آفرينش ورستگاري نهايي بشر در مشرق سومر و زمين بخصوص در بين النهرين پرورده شد . خاستگاه يكتاپرستي وتنها ترين وافتاده وشور انگيز ترين شخصيت تاريخ جايي جز فلسطين نيست. چهارمين عنصر تمدن ؛ علم است - روشن ديدن ؛به دقت ثبت كردن بيغرضانه سنجيدن. علم شناختي است كه به تدريج اندوخته ميشود وآن قدر عيني و صادق است كه مي توان با آن به پيش بيني پرداخت وبر حوادث تسلط يافت مصر حساب و هندسه و تقويم رابنياد نهاد . كاهنان و پزشكان مصري طبابت كردند ؛ بيماري هارا شناختند ؛ به صد ها عمل جراحي دست زدند . بابل اختران رادر مورد تحقيق قرار داد ؛ماه را به چهار هفته و روز را به دوازده ساعت وساعت را به شصت دقيقه ودقيقه را به شصت ثانيه تقسيم كرد در اينجا به عنصر ادب مي رسيم - انتقال زبان ؛ تربيت جوانان ؛ظهور وتكامل خط؛آفرينش شعر ونمايش ؛ ثبت كردن وياد آودن گذشته ؛ كهنه ترين آموزشگاههايي كه بر ما معلومند به مصر وبين النهرين تعلق داشت. حتي قديمي ترين مدرسه ها ي فن حكومت ابتكار مصرين بود . ظاهراكتابت در آسيا پديد آمد : الفبا وكاغذ و مركب در مصر ؛بابلين ؛در كهنه ترين روزگاران دستور زبان وكتاب لغت نوشته وكتابخانه ها ساختند .بعداز عنصرادب به عنصرهنرمي رسيم ؛آراستن حيات با رنگ وزن و صورتهاي خوشايند. ساده ترين هنر ها هنر تن آرايي است حتي در مرحله هاي آغازين تمدن هاي مصري وسومري به جامه هاي ظريف وآرايش افزار هاي فضيحت انگيز بر مي خوريم . معماري يوناني در ساختن ستون هاي معروف خود از هنر مصر وبين النهرين بهره جست .