سفرنامه حاجی پیر زاده

کتاب سفرنامه حاجی پیر زاده اثر محمد علی پیر زاده نائینی

نویسنده مشهور حاج محمدعلی پیر زادۀ نائینی، ، عارف معروف دورۀ قاجار است. نياكان او همه اهل طريقت بودند. پدر بزرگش حاج محمد حسن در جواني تجارت را وانهاد و مريد حاج عبدالوهاب نائيني، مشهور به «پير»، سردودمان خاندان پيرنيا شد و با دختري از نوادگان وي ازدواج كرد و جانشين طريقتي او شد . پدر حاج محمدحسن، بازرگاني تبريزي به نام حاج محمدحسن كوزه‌كناني بود كه همراه پدرش از تبريز به يزد مهاجرت كرده بود .اين يكسان بودن نام پدر و پسر و تاجر بودن هر دو موجب اشتباهات و سردرگميهايي در تشخيص اصل و نسب پيرزادۀ نائيني شده است . تنها اثري كه از حاجي پيرزاده بر جاي مانده است، سفرنامۀ اوست. او در اين سفرنامه با نثري نسبتاً ساده و روان به شرح مسافرت دوم خود پرداخته است. وي كه در اين مسافرت از هند، مصر، فرانسه، انگلستان، اتريش، عثماني، شامات و عراق ديدن كرده، و با مشاهير و بزرگاني چون ميرزا محمدباقر بواناتي، ميرزا حبيب اصفهاني، ادوارد براون، حسينقلي‌خان نواب، ميرزا ملكم‌خان، ميرزا محسن‌خان مشيرالدوله، صادق‌خان مستشارالدوله، حكيم پولاك، آقاخان اسماعيلي، شيخ محمدعبده، ميرزاي شيرازي، ميرزا حبيب‌الله رشتي و ديگران ديدار و گفت‌و‌گو داشته، مشاهدات و مذاكرات خود را روز به روز ثبت كرده است. پيرزاده همچون جهانگردي حرفه‌اي از توجه به هيچ نكته‌اي فروگذار نكرده است. او به طرز سلوك و رفتار، داد و ستد، آداب و رسوم و تعليم و تربيت مردم كشورها و حتى جزئياتي دربارۀ ساختمانها و تأسيسات شهري و نيز لباس پوشيدن، آرايش، غذاخوردن، شيوۀ استحمام، مراسم ازدواج و تفريحات رايج در هر سرزمين پرداخته، و همين به سفرنامۀ او ارزشي خاص بخشيده است.