کتاب بشر چیست ؟ نوشته مارک تواین
اوج اين بدبيني در داستان «بشر چيست» What Is Man نشان داده مي شود كه در 1906 بدون اسم نويسنده منتشر شد و مكالمه اي است فلسفي درباره قدرت الهي و اثبات اين امر كه بشر فاقد هرگونه اراده و اختيار است و در دست قوائي نامرئي به اين سو و آن سو كشيده مي شود... پير- بشر فخر و عظمت و فضيلتي ندارد كه او را از آنها عاري بدانيم .كليه اينها دروغ است. بشر به مفاخري مباهات ميورزد كه متعلق به او نيست بلكه مربوط به خالق اوميباشد. جوان- آخر شما حق نداريد كه بشر را مساوي با موش قرار دهيد. پير- البته از نظر اخلاقي اين كار را نميكنم. چه درآن صورت به موش كه از آن حيث بمراتب بر بشر برتري دارد ظلم خواهد شد. جوان- خواهش ميكنم شوخي را كنار بگذاريد. پير- خير شوخي نيست. جوان- پس چه ميخواهيد بفرمائيد و منظور تان چيست؟ پير- سئوال شما مربوط به حس اخلاقي ميشود كه خود يك موضوع بسيط وپردامنهاي است. حالا اجازه بدهيد صحبت خود را تمام كنيم بعداً راجع به آن مطلب صحبت خواهيم كرد. جوان- خيلي خوب شما ظاهراً بشر را با موش مساوي ميدانيد. آيا از چه نقطه نظر اين مقايسه را ميكنيد. از نقطه نظر شعوري؟ پير- اصولا بلي. ولي نه از نقطه نظر ميزان شعور. جوان- خواهش ميكنم مطلب را قدري توضيح بدهيد؟ پير- من معتقدم كه فكر بشر و فكر موش هر دو يك نوع ماشيناند ولي باظرفيتهاي مختلف مثل فكر شما و فكر اديسن، فكر يك افريقايي و فكر بيسمارك وفكرهومر و امثال آن. جوان- اين مطلب را چطور ميخواهيد ثابت كنيد در صورتي كه ميدانيد حيوانات هيچ خاصيت فكري جز غريزه ندارند و بشر داراي قوۀ تفكر و منطق ميباشد؟ پير- غريزه چيست؟