معرفی نمایشنامه

معرفی کتاب سینمای اقتباسی و ادبیات کلاسیک فارسی، با تاکید بر تعامل انواع ادبی و گونه های سینمایی – علیرضا پورشبانان
ظرفیت های خوانشی نمایشی از بسیاری از آثار ادبیات کلاسیک فارسی در طول زمان نادیده گرفته شده اند.

در همین مسیر در این کتاب تلاش شده است تا به این سوال که آیا آثار ادبیات کلاسیک فارسی اعم از نظم و نثر قابلیت اقتباس سینمایی دارند و عناصر برجسته نمایشی آن ها کدام اند به این صورت که نوعی گامهای اولیه برای تولید آثار نمایشی از این متون برداشته شود پاسخ داده شده است.

در فصل اول و تحت عنوان مبانی نظری برای بیان ارتباط سینما و ادبیات تعریفی ساده از اقتباس سینمایی از ادبیات و انواع رویکردها، اهداف، سوابق و جایگاه آن در سینما ارائه می شود. سپس به برخی عناصر نمایشی که متن های ادبی را واجد قابلیت های تصویری می‌کند اشاره می گردد؛ در ادامه و در قالب سه فصل مجزا آثار ادبیات کلاسیک فارسی در چهارچوب کلی آثار حماسی، آثارعرفانی و تاریخی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در آغاز هر فصل و پیش از بررسی آثار به طور مشخص ابتدا درباره نوع ادبی خاصی که آن آثار در آن دسته بندی شده‌اند توضیحاتی ارائه شده در نهایت با بیان ژانر یا گونه های متناظر با آن در سینما بررسی هر اثر به صورت جداگانه انجام می گیرد.

در هر فصل برای آشنایی بیشتر خوانندگان با اثر و زمینه های تولید ادبی آن پس از معرفی اجمالی و طریقه ویژه ادبی ان، مختصری درباره سبک و شیوه و ویژگی‌های خاص متن مطالبی ارائه شده و در نهایت پس از بیان خلاصه داستان اثر عناصر نمایشی برجسته در آن تحلیل می گردد.

معرفی کتاب تئاتر آسیا – جیمز آر براندون – ترجمه مجید سرسنگی
در این کتاب که یکی از علمی ترین و جدیدترین کتب در خصوص تئاتر کشورهای آسیایی است به منظور پر کردن بخشی از کمبودهای موجود در حوزه تئاتر شرق صورت گرفته است و می‌توان اذعان نمود که این کتاب بر دانش تئاتری ما نسبت به بخش قابل توجهی از تئاتر در قلمرو کشورهای آسیایی افزوده و زمینه مناسبی را برای تحقیقات بعدی فراهم می آورد. این کتاب برای دانشجویان و متخصصین تئاتر آسیا و اقیانوسیه مفید خواهد بود و بیش از آن فرصت هایی را برای باز اندیشی و تکمیل اطلاعات درباره مقالاتی که پیش از آن ممتاز بودند فراهم می آورد. این کتاب طراحی شده تا بتواند توضیحی جامع درباره تحولات نمایش در آسیا و اقیانوسیه و اجرا های موجود امروز در این نواحی ارائه دهد. این مطالب توسط متخصصین یک یا چند ناحیه نوشته شده‌اند و پوشش دهنده تئاتر آسیا و اقیانوسیه از چین در شمال تا اندونزی در جنوب و از پاکستان در غرب تا پولینزیا در شرق است.

معرفی نمایشنامه مرگ/خدا – وودی الن- ترجمه شهرام زرگر
نمایشنامه مرگ و خدا جزء نمایشنامه‌های نخستینی است که توسط آلن نوشته شد. او در ابتدای کارش و در دوران نخست فعالیتش این دو نمایش جذاب را نوشته است، دو نمایشنامه که در آنها با تعداد زیادی بازیگر سر و کار داریم، شمار زیاد بازیگران و خروج های سریع و پیاپی همچنین ورود های تند و تیز آنها همچون کمدی های برادران مارکس در واقع از تئاتر واقع گریز برشت تاثیر گرفته است، و همچنین در کنار تأثیر از برشت از جهاتی می توانیم او را یادآور جهان منطق ناپذیر و منطق گریز بکت بدانیم که گفت‌وگوهای این دو نمایشنامه به طور قطع ما را به یاد آنها می‌اندازد.
شهرام زرگر پژوهشگر نویسنده و مدرس حوزه تاتر و ادبیات دستی خوب بر ترجمه آثاری بسیار خاص دارد، او همیشه داستان ها و نمایشنامه هایی را برای ترجمه انتخاب می‌کند که در نوع خود بی همتا هستند، این اثر نیز از آن مستثنی نیست، نمایشنامه های مرگ و خدا از وودی الن که به ترجمه شهرام زرگر توسط انتشارات بیدگل به چاپ رسیده است یکی از خواندنی ترین نمایشنامه های نشر بیدگل در کنار دیگر آثار وودی الن است که خواندن آن برای علاقمندان خالی از هیچ لطف نیست.

معرفی نمایشنامه ویار – سارا کین
نیلز تابرت منتقد به کین می گوید هر وقت نمایشنامه‌های تو را میخوانم به نظر می‌رسد که همه آنها را بدون استثنا درباره عشق نوشته‌ای، خشونت آنها نیست که مرا به خود جذب می‌کند، بلکه احساسات و تنش های در زیر پوست آن است. شکنندگی مردم، میلشان به عشق ورزیدن و دوست داشته شدن؛ با خواندن دقیق نمایشنامه‌های کین خواننده تشخیص می‌دهد که یکی از مایه‌های مورد علاقه او عشق است. زیباترین قطعات را درباره عشق می نویسد؛ مانند شرحی که در نمایشنامه ویار می نویسد و خشونت معمولاً استعاره‌ای بر شقاوت حضور عشق و میل است.

از راه مفهوم عشق است که می‌توان یکی از موضوعات مهم کین را میل (Desire) می دانست، میل نیاز به داشتن چیزی است، چیزی که از دست رفته و یا گم شده است، پس شکافی به وجود می‌آید، حفره‌ای که باید پر شود، در نمایشنامه‌های او این موضوع به سکوت هاو مکث ها و نقاط تعلیق و فاصله های سفید چاپی و جملات کوتاه برگردانده می‌شود. شخصیت‌های نمایشنامه‌های کین در جستجوی همین میل و نیاز هستند به ویژه در نمایشنامه ویار. که حتی عنوانش نیز نشان‌دهنده اشتیاقی تناقض بار به این نیاز و حفره‌ها خالی است.برای مثال شخصیت اِم می گوید من دنبالت گشتم همه شهرو .

از نظر او بسیار مشکل است که بفهمیم دقیقاً چه می خواهیم و به چه نیاز داریم، این فقدان پیش رویمان است و نمی دانیم که با چه چیز بهتر می‌شود، هرچند با خواندن نمایشنامه‌های کین نمی توان تشخیص داد آنچه ما بدان اشتیاق و شور بسیار داریم عشق است در زمانی که این شخصیت‌ها به شناسایی ابژه میل خود دست می زنند احساس عشق را در خود کشف می کنند. آنچه ما می خواهیم کسی است که این شکاف را پر کند تا این اساس کامل شود اما عشق دردناک است .از نظر کین عشق هر کسی را می سوزاند نابود می کند و در خود غرق می کند. او معمولاً تصاویر آتش و آب گیر یا ویرانی و آوار را برای توصیف آن به کار می‌برد. همچنین عشق مانند بیماری اعتیاد است

معرفی کتاب کارگردانی تئاتر پست مدرن، آفرینش معنا در نمایش- جان ویتمور
جان ویتمور مولف کتاب معتقد است در این کتاب نظریه ای را مورد بحث قرار داده و به آن پاسخی قطعی داده است؛ نظریه‌ای مبنی بر اینکه تولیدکنندگان محصولات تئاتری چه بهره‌ای از نشانه شناسی می‌برند، به عبارت دیگر نشانه شناسی چه امکاناتی برای درک ارتباط تئاتری در اختیار کارگردان ها قرار می‌دهد و این درک چه نقشی در کار هر روزه مفهوم پردازی، طراحی، تمرین، تالیف و پرداخت یک نمایش در جهان تئاتر پست مدرن ایفا می کند. در پی این تئوری کارگردان اثبات می‌کند که هدف کارگردانی تئاتر پست مدرن پیوند زدن تئوری به عمل است. بُعد بَعدی این تحقیق می تواند بررسی تفاوت‌های کارگردانی تئاتر پست مدرن با کارگردانی تئاتر های رئالیستی سنتی تر باشد؛ اینکه پست مدرن ها چه میکنند که سنت گرایان انجام نمی‌دهند و بالعکس، و اینکه نظام‌های نشانه‌ای و دال‌های به کارگرفته شده در اجرا توسط کارگردان هایی که در دو قطب مخالف پیوستار پست مدرن و سنتی فعالیت می کنند چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند.

معرفی کتاب آوای رستاخیز اثر آرتور میلر – ترجمه شیما الهی
آرتور میلر به واسطه نمایشنامه‌هایی همچون مرگ فروشنده و همه پسران من و بوته آزمایش نمایشنامه نویسی بسیار شناخته شده در ادبیات جهان و ایران است. در این نمایشنامه او به موضوعی بسیار جنجال برانگیز و نوین می‌پردازد، در فضایی که مسیح در جهان امروزی ظهور کرده است به تاثیرات این اتفاق و پیش بینی احتمالات ظهور این مسیح در جهان امروز می پردازد در حالی که تاثیرات ظهور این مسیح که قرار است به صلیب کشیده شود در جهان امروز بسیار جنجال برانگیز و جالب است. آوای رستاخیز نخستین بار در آگوست ۲۰۰۲ به کارگردانی دیوید بیورنسون اجرا شد در تئاتر گوتری مینیاپولیس، جان بدفورد لوید در نقش ژنرال فلیکس باریوز و جف ویس در نقش هنری شولتس و لیلا روبینز در نقش امیلی شاپیرو بودند. آرتور میلر نمایشنامه های زیادی همچون چشم اندازی از پل، خاطره‌ای از دو دوشنبه، پس از سقوط، حادثه در ویشی، قیمت، خلقت جهان و دیگر کارها، و همچنین ساعت آمریکایی را در کارنامه خود دارد.

معرفی کتاب تئاتر بی حیوان-ژان میشل ریب- ترجمه شهلا حائری
در این کتاب که مجموعه‌ای از 9 نمایشنامه از ژان میشل ریپ است خواننده برای ساعاتی در هر یک از این نمایشنامه ها می تواند حیران، میخکوب و سرگردان باشد. نمایشنامه هایی عجیب و زیبا و جذاب که در هر یک با پدیده‌ای بسیار روزمره اما از زاویه و شیوه های بسیار نوین و جدید روبرو هستیم. اگر ابزورر نویسانی در گذشته همچون بکت و یونسکو را در نظر بیاوریم می‌توانیم جان را ابزوردنویس شاعر بدانیم؛ که با امیدی عجیب، ارتباط بین انسان‌ها را به سختی برقرار می کند اما در حالی که هر نقشه راه گریزی‌ست، امیدی به پرواز که در هر کدام از دیالوگ ها مشهود است.
این نه نمایشنامه تحت عناوین برادری-برابری، تراژدی، مرغ دریایی، مونیک، موزه، ایالات متحده آمریکا، یکشنبه، نایژه و خاطره در عین مستقل بودن هر کدام از آنان در کنار یکدیگر مجموعه منسجمی می‌سازند که در آن انسان امروزی مورد سوال است. انسان در بند که سعی در رهایی خود دارد و آرزوی بازگشت به دریا و پرواز را در سر می پروراند و گاهی این شور و اشتیاق آنچنان با عالم واقعیت در می‌آمیزد که مرغ دریایی در رویا ها است اما در واقعیت پری از خود به جای می گذارد. این نمایشنامه جایزه مولیر بهترین نمایشنامه کمدی سال ۲۰۰۲ را از از آن خود کرد و نویسند جایزه مولیر بهترین نویسنده سال ۲۰۰۲ و جایزه تئاتر سال ۲۰۰۱ فرهنگستان فرانسه را کسب نمود.

ژانرهای سینمایی از شمایل شناسی تا ایدئولوژی-بری کیت گرانت-ترجمه شیوا مقانلو
فیلم های ژانر ای عموماً به عنوان جلوه گریز ناپذیری از روح زمانه روزگار ما دانسته می شوند این مسئله نه تنها در مورد تک تک فیلمهای ژانری بلکه در مورد الگوهای متغیر و نیز عامه پسندی و محبوبیت ران های مختلف و نیز روابط چرخشی بین آنها نیز صادق است؛ چراکه فیلم های ژانری چه در گذشته رخ دهند و چه در آینده و چه در خیابان‌های محقر نیویورک معاصر بگذرند و چه در سالها پیش در کهکشانی دوردست همیشه در مورد همان زمان و مکانی اند که در آن ساخته شده اند.
می توان گفت که هدف این کتاب هماهنگ کردن ادعاهای کلی با مثال های خاص و موردی و تحلیل متنی در بستر و بافتاری تاریخی و فرهنگی است. در این جا رویکردهای نظری همچون فمنیسم، روانکاوی، ساختارگرایی و پسامدرنیسم نیز به کار گرفته می‌شوند اما تاکید اصلی بر فهم پذیری و ارتباط آنها برای مطالعه ژانرهای سینمایی و فیلم‌های ژانری است. بنابراین این کتاب نه تاریخ ژانر است و نه تاریخ نظریه و نقادی ژانر. بلکه بیشتر مقدمه کلی است بر مبحث ژانر که ابزارها و الگوهای لازم برای درک و ارج نهادن به فیلم‌های ژانری را به دست می‌دهد.
فیلمهای ژانری با هر سیاستی در نهایت و به همان اندازه گفتمان های سیاسی در لابلای گفتمان‌های فرهنگی بزرگ قرار گرفته اند.

معرفی کتاب سایکوسیس ۴:۴۸ – سارا کین- ترجمه عرفان خلاقی
کین با به حداقل رساندن توضیح صحنه کارکرد آن را به شکل بصری تفویض می کند. نحوه چینش متن در هر صفحه می تواند توالی همزمانی یا تداخل بیان آن از سوی شخصیت‌ها را نشان دهد. فرمی در تناسب مستقیم با معنا و محتوای متن. مثلا عبارت “و من باید تنها بایستم” جدا از ترتیب پیشینی ان صفحه، در کناره آن قرار می‌گیرد یا در صفحه های پایانی کلمات ناپدید شدن رفته‌رفته ناپدید می‌شوند تا جایی که به محو شدن کامل گوینده می‌رسیم و صفحه بعد چیزی نیست جز یک صفحه کاملا خالی و سفید. با چنین رویکردی کین فرم بصری نمایشنامه را به سنت شعرهای کالیگرافیک نزدیک می کند، همچون قطعات گیوم آپولینر یا شعر تاس ریختن مالارمه.
کین در آثار خود نشان می‌دهد آگاهی از ظلم نوع بشر و جهان بی رحمش می تواند به ناامیدی منجر شود و در آخرین نمایشنامه اش دنیای خاکستری افسردگی را توصیف می‌کند که با صدای مرگ مرتبط است. اما اگر آثار او پر از تصاویر مرگ است در عین حال از پارادایم زندگی نیز استفاده می کند. در “ویار” یکی از شخصیت ها می گوید: “من مریض نیستم فقط میدونم جهان ارزش زندگی رو نداره” که نشان دهنده یاسی عمیق و اضطرابی اگزیستانسیالیستی است و خود کین آن را چهره‌ای فریادکش در یک هیچ چیز پوچ و توخالی توصیف می‌کند. او در آثارش راههای متفاوتی برای معنا بخشیدن به زندگی و مبارزه با ناامیدی ارائه می دهد: نخست جستجوی حقیقت دوم جستجوی عشق. با این حال بسیاری از شخصیت های کین امید خود را در میانه جستجو از دست می‌دهند و در نهایت به ورطه افسردگی و پوچی می غلتند.

معرفی کتاب راهبردهای نمایشنامه نویسی جدید، رویکردی زبان بنیاد به نمایشنامه نویسی-پل کاستانیو-ترجمه مهدی نصرالله زاده
کتاب راهبردهای نمایشنامه نویسی جدید با یک فرض اساسی کار خود را شروع می کند: نمایشنامه نویسی زبان بنیاد است. به این ترتیب در اینجا زبان نیروی اصلی در شکل دادن به شخصیت ها، کنش و درونمایه است؛ کار نمایشنامه‌نویس تنظیم و هماهنگ ساختن صدا ها در متن و وارد شدن در نوعی دیالوگ با شخصیت ها و زبان است. نمایشنامه‌نویس در مقابل زبان در گسترده ترین معنای آن گشوده است حال که این زبان در قالب یک ژانر خاص مدون شده و یا در متن دیگری یافته شده باشد؛ و چه محصول تکانه های زبانی ای باشد که موجب پیدایش زبان عامیانه، نحو غیرعادی، استعمال کلمات خارجی گفتمان‌ها و غیره شود. نمایشنامه‌نویس هنگامی که نگارش را به مدد صداهای دیگر انجام می‌دهد نیروی خلاق یا هماهنگ کننده در پس متن باقی می‌ماند. اصطلاح گفت‌وگو گری توضیح می‌دهد که چگونه رابطه تعاملی بین این صداها در متن نمایشنامه باعث شکل‌گیری آن در قالب نوعی عمل اکتشافی می شود.