کتاب ارزش میراث صوفیه نوشته دکتر عبدالحسین زرین كوب
کتاب نایاب ارزش میراث صوفیه توسط انتشارات امیر کبیر چاپ و به انتشار رسیده است که درباره اینکه صوفیه چگونه از زهد شروع شد و به محبت گرایید و سرانجام آن چیزی شد که امروز می شناسیم، توضیح داده است. از اوایل خلافت امویان، که خلافت در دمشق به نوعی سلطنت تبدیل شد نارضایی کسانی که بر دستگاه خلیفه به چشم اعتراض می نگریستند، رفته رفته افزونی یافت. درین میان عده یی زهاد هم بودند که بیشتر اوقاتشان در عزلت و عبادت می گذشت و کناره گیری آنها از دستگاه خلافت گویی نوعی اعتراض بود بر رفتار خلیفه وقت و سایر کسانی که به فساد و گناه گراییده بودند. كتاب فوق حاوي يك تحقيق علمي در مورد قلمرو عرفان ، زهد و محبت ، شيخ و خانقاه ، حكمت صوفيه و ارزيابي نقاط مثبت و منفي در آراء و عملكرد صوفيان مي باشد . همچنين درباره تاريخ ، عقايد صوفيه و آداب و رسوم بزرگان اين قوم سخن به ميان آمده است . ...ملامتیه طایفه‌یی بوده‌اند از صوفیه که در قرن سوم هجری و بعد از آن،در خراسان شهرت داشته‌اند و سبب اختلاف مشرب آنها با غالب صوفیهء عصر خویش عنوان ملامتی یک چند در مقابل صوفی بکار می‌رفته است.ملاتیه معتقد بوده‌اند که عبودیت و پرستند کی را باید به خدا اختصاص داد.ازین‌رو در این مقام باید که سالک نه عمل خود را پیش چشم آورد نه عمل و نظر مخلوق را ملاحظه کند.باید در اعمال خویش اخلاص بورزد و از هرگونه ریا دوری بگزیند و بدگمانی در حق نفس را اولین قدم حسن ظن بحق-که اصل معرفت است-بداند. ازین جهت ملامتیه در اخلاق و معاملات عمدا سعی کرده‌اند که برخلاف زاهدان و پشمینه‌پوشان عصر از حیث لباس و رفتار و احوال ظاهری با سایر مردم تفاوت نداشته باشند تا بورطهء ریا و خودنمایی نیفتد و پشت بقبله نماز نخوانند. مخصوصا سعی داشته‌اند که هرگز«در اظهار خیر و اخفاء شر نکوشند»و عبادات را بمنزلهء اسرار بین«عبد»و«حق»تلقی نمایند و خویشتن را از اظهار آن ملامت کنند. آنچه در طی این یادداشتها آمده است جستجویی است در تاریخ تصوف، با کوششی برای ارزیابی میراث صوفیه. قسمتی از این یادداشتها چند سال پیش به هیچ نظمی خاص و به صورت مقالاتی دنباله دار در مجله یغما انتشار یافت و چون آن سلسله مقالات مورد پسند قرار گرفت تمامی یادداشتها به صورت کامل و مرتب و به گونه کتابی جداگانه که چندین برابر مقالات مندرج در یغماست به چاپ رسید. در باب تصوف و عرفان کتابها بسیار است. در این مختصر نویسنده فقط خواسته است دورنمایی ترسیم کند از دنیای صوفیه و زشتیها و زیباییهایی که در آن هست و گمان می رود چنین دورنمایی برای دانشجویان جوان خالی از سودهای بسیار نیست.