درخت انجیر معابد

رمانن درخت انجیر معابد آخرین نوشته هایی بود که از احمد محمود منتشر شد. از بسیاری جهات این رمان در ادبیات ایران کم نظیر است. از جملهٔ این ویژگی‌ها به تعدد پرسوناژهای اثر می‌توان اشاره کرد. در این رمان حدود ۲۴۰ شخصیت خلق شده که حدود ۶۰ تای آنها به طور مستقیم در داستان نقش دارند. دیگر ویژگی قابل ذکر نوع خاص حرکت در زمان است که با استفاده از عوامل مشترک در گذشته و حال انجام می‌شود و خواننده گاهی اوقات دقیقا نمی‌داند در چه ظرف زمانی قرار دارد. موضوع داستان درختی است به نام انجیر معابد، که در مناطق جنوب ایران رشد می‌کنند و ریشه‌های هوایی و پیش رونده دارد. در فرهنگ مردم ایران این درخت درختی مقدس است. داستان از آنجایی شکل خاص به خود می‌گیرد که در تلاشی برای قطع کردن درخت، از آن خون جاری می‌شود. داستان حول و حوش اعضای خانواده‌ای می‌گذرد که این درخت در منزل آنان قرار دارد. در « درخت انجیر معابد» محمود از عوامل و عناصری سود برده است که نیاز به جرئت خاص دارد. به عبارت دیگر می توان گفت اگر نویسنده به قدرت و تسلط خود اطمینان نداشت شاید از ترس سقوط به این عناصر که در رمان ایرانی تازگی دارد نزدیک نمی شد. رمان از نظر ساختار ، ظرفیت تازه ای از رئالیسم است که با سورئالیسم پیوند خورده است. می توان گفت که جان مایه رمان از نظر موضوع در رمان فارسی تازگی دارد. در پیرامون درخت، در دل یک شهر سنتی به تدریج شهرکی شکل می گیرد که از نظر اندیشه با شهر نشینی اختلاف پیدا می کند و همین موجب تنش ها درگیریهای فیزیکی و فکری می گردد. این درگیریها پایانی محتوم دارد که به هر کیفیت بر اساس حوادث باید انتظارش را داشت این مختصر در مورد یک رمان حجیم حتی نمی تواند اشاره ای کوتاه باشد؛ پس باید این رمان را خواند و قضاوت کرد. لازم به ذکر است که این اثر برندهٔ دورهٔ اول جایزهٔ هوشنگ گلشیری به عنوان بهترین رمان شده است.