گذری بر سالهای ابری

کتاب گذری بر سالهای ابری اثر مریم غفاری جاهد

نمونه جمع آوری شده از ده نقد بر نه رمان از هشت نویسنده ایرانی علی‌اشرف درویشیان در اوایل دهه ۵۰، همزمان با اوج مبارزات سیاسی مردم ایران، نویسندگی را آغاز کرد. او تا کنون آثار داستانی بسیاری، اعم از داستان کوتاه و رمان منتشر کرده است. در این مقاله رمان «سالهای ابری» از نظر محتوا مورد بحث قرار گرفته است. مضمون این داستان بیشتر درباره فقر و تبعات آن است که شامل بیماری، مرگ و میر، اختلافات خانوادگی و کار کردن زنان و کودکان است. در برخی موارد، محتوای داستان مضامین دیگری از قبیل جنایاتی که در زندانهای ساواک اتفاق افتاده و دیدگاه حزبی نویسنده را، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بیان می‌کند. این رمان، شامل زندگینامه نویسنده است که در آن از تمام مسائل و مشکلات جامعه سخن رفته، و مسائل تاریخی و سیاسی در کنار مسائل اجتماعی و فرهنگی بیان شده است. همچنین مثلها، باورها و عقاید خرافی بسیاری را دربردارد که به ارزش آن افزوده است.سبک غالب رمان رئالیسم است، اما در برخی موارد نیز ناتورالیسم و سمبولیسم و در موارد نادری سورئالیسم در این اثر دیده می‌شود… نويسنده در اين گفتار پس از ذكر خلاصه رمان سال­هاي ابري به بررسي محتوايي آن پرداخته و از دو بُعد تاريخي و اجتماعي و فرهنگي به بوته تحليل و نقد كشيده است. به نظر منتقد در اين رمان، جريانات واقعي تاريخي از زبان كودك يا نوجواني نقل مي­شود، كه تنها به ارائه تصويري ناقص از تاريخ اكتفا مي­كند. شخصيت­هاي تاريخي، نقش مهمي ايفا نمي­كنند و تنها سايه­اي از آنها و اعمال­شان در رمان حضور دارد. تحليل علمي وقايع ساله­هاي پر ماجراي سياسي در آن ديده نمي­شود و درباره رويدادي چون خرداد ۱۳۴۲ كه ريشه فرهنگي مذهبي داشته، به اشاره­اي گذرا اكتفا مي­گردد. نويسنده نقد در بخش دوم مقاله خود با عنوان «بعد اجتماعي و فرهنگي» بر آن است كه بعد اجتماعي رمان سال­هاي ابري، نسبت به ابعاد تاريخي و فرهنگي، گسترده­تر و روشنگرتر است و نويسنده با توصيف گسترده مسائل اجتماعي، بعد سياسي رمان را تقويت مي­كند. بارزترين وجه اين رمان در بعد اجتماعي، فقر است، كه موجب افزايش بي­سوادي مي­شود و اعتقاد به خرافات و باورها اوضاع زندگي افراد را دگرگون مي­كند. اعتقاد به جن�’، ديدگاه جبري شخصيت­هاي رمان، آميختن مذهب با خرافه در اعتقاد اكثر شخصيت­هاي رمان، اختلاف طبقاتي و… از مباحثي است كه نويسنده در ادامه گفتار خود بدان­ها پرداخته و به نمونه­هايي از متن رمان استناد جسته است…