شوروی و جنبش جنگل

کتاب شوروی و جنبش جنگل نوشته گریگور یقیکیان

كتاب حاضر، از جمله نوشته‌های با ارزش درباره‌ی وقایع جنبش جنگل از هنگام ورود قوای سرخ است. حضور نویسنده در گرماگرم وقایع و ارتباط او با رهبران نهضت و قوای شوروی، به مطالب وی اعتبار بخشیده است. به ویژه این‌كه او با استفاده از اسناد و مدارك دوران خود به نوشته‌هایش سندیت داده است… …روز سه شنبه هجدهم ماه مه 1920 مطابق 28 اردیبهشت 1299، كشتی‌های جنگی دولت شوروی در مقابل انزلی و غازیان صف كشیده و بدون اعلان جنگ، چندین گلوله توپ به طرف غازیان خالی كردند. دلیل رسمی این حركت كشتی‌های جنگی شوروی این بود كه چون كشتی‌های ضد انقلابی ژنرال دنیكن ـ ژنرال تزاری و از رهبران اصلی روس‌های سفید ـ و عده‌ی زیادی از افسران و تابعین ایشان در انزلی بودند و امنیت دریای خزر را تهدید می‌كردند، پس فرمانده‌ی ناوگان سرخ شوروی ولگا ـ خزر برای حفظ امنیت دریای خزر مجبور شد انزلی را تصرف كند تا بتواند ناوگان ضد انقلابی و اتباع وی را روانه‌ی روسیه نماید. ولی در حقیقت آن‌ها در صدد بودند تا اهالی شرق را از قبیل عثمانی، افغانستان، هندوستان، ایران و… را از تحت نفوذ و استیلای دول امپریالیستی نجات دهند و انگلیسی‌ها را از آن‌جا خارج نمایند. در پی این سیاست و حضور شوروی‌ها در ایران، جنبش جنگل به رهبری میرزا كوچك خان كه از سال 1294 شمسی، حركتی ملی را برای مبارزه با بیگانگان آغاز كرده بود، به مرحله‌ای جدید وارد شد. پیمان اتحاد میان آن‌ها بسته شد و جمهوری شوروی ایران تاسیس گردید. ولی در این میان مشكلات بسیاری به وجود آمد و میان میرزا كوچك خان و متحدین نوین بلشویكش تفرقه افتاد. بنابراین میرزا در اعتراض به تندروهای بلشویك‌ها ترك اتحاد نمود و یاران بلشویك را تنها گذاشت. بلشویك‌ها كه از ابتدا قصد پاكسازی گیلان را از وجود میرزا داشتند، با استفاده از فرصت، كودتایی علیه میرزا كوچك خان و هوادارانش به راه انداختند، ولی آن‌ها نتوانستند گیلان را حفظ نمایند و با فشارهای داخلی و خارجی متعددی مواجه گردیدند. اختلافات سیاسی در جناح بلشویك‌ها، یاران میرزا با بلشویك‌ها، قرارداد بازرگانی شوروی و انگلیس و قرارداد ایران و شوروی از علل مهم فروپاشی جمهوری گیلان است. در این رهگذر، با حمله‌ی قوای نظامی دولت مركزی، نقطه‌ی پایانی بر این حركت هفت‌ساله‌ی آزادی‌خواهانه گذاشته شد …