دیوان غربی-شرقی

کتاب دیوان غربی-شرقی اثر گوته

دیوان غربی-شرقی (دیوان باختری-خاوری) (به آلمانی: West-Östlicher Divan) این کتاب زیبا شعری است از گوته —شاعر، فیلسوف و دانشمند آلمانی— که در سال ۱۸۱۹ منتشر شده است . این نسخه (کتاب) که گفتارهای گوناگون آن از حافظ و فرهنگ ایرانی الهام گرفته، از یکسو بازتابانندهٔ باورها و اندیشه‌های ایرانی و به ویژه حافظ، و از سوی دیگر بازتاب‌دهندهٔ نگاه منتقدانهٔ گوته به آنهاست. گفته‌ها و پندارها، اندیشه‌ها، شخصیت و نام حافظ در سراسر این دیوان مشاهده می‌گردد؛ گویی، گوته برای سرودن بیشتر شعرهای دیوان غربی-شرقی از حافظ یاری جسته است. در این دیوان واژگان فارسی و عربی بسیاری یافت می‌شود که به همان وجه به کار رفته‌اند نظیر “الله” بلبل، ساقی، درویش، حوری، مشک، میرزا، مفتی، فتوام‌پنبه وزیر، ترک و غیره. آشنایی گوته با حافظ و فرهنگ ایرانی را باید گونه‌ای خوش‌اختری معنوی-تاریخی برای هردو فرهنگ مشرق‌زمین و مغرب‌زمین تلقی کرد، که خود به آفرینش تعداد بی‌شماری از آثار ادبی در سده‌های نوزده و بیست میلادی انجامید. دیوان غربی-شرقی جزء واپسین آفریده‌های گوته بشمار می‌رود، وی آن را در جایی به عنوان «برآیند زندگی خود» معرفی می‌کند. دیوان غربی-شرقی گوته برای بار اول از سوی شجاع‌الدین شفا به صورتی آزاد و حتی با اقتباس ترجمه شد، و برای بار دوم از سوی کورش صفوی به فارسی ترجمه و توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.