کتاب خیاو یا مشکین شهر

این کتاب چاپ انتشارات دانشگاه تهران در اندازه وزیری جلد شومیز و در باره کتاب مشگین‌شهر بصورت حقیقی سنگ‌نبشته‌ای به زبانفارسی میانه منسوب به شاپور دوم ساسانی وجود دارد که این سنگ‌نبشته مشگین‌شهر در ۱۵۰ متری غرب قلعه‌کهنه در کمرکش ارتفاع غربی درهٔ نوروز یاماجی در درون باغ نوروز قرار دارد. این سنگ‌نبشته امروزه به خاطر ویرانگری گنج‌جویان تقریباً از میان رفته‌است ولی نوشته‌های آن بررسی و ترجمه شده‌است. مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت قلعه‌کهنه‌است که به فرمان نرسه‌هرمزد نوشته شده‌است. خیاو ،از دیر باز گذرگاه و پناهگاهی برای سوداگران و درماندگان بود. در سده های اولیه اسلامی مجاهدان و از جان گذشتگانی بودند که در سبلان سنگر می گرفتند. هرگوشه این سامان ، نشانه هایی از آن روزها را به یادگار دارد. حتی زمانهایی دورتر از آن روزگار ، مدنیتی ناشناخته و بزرگ در این حوالی بوده که همچنان دست نخورده زیر خاک مدفون است. « خیاو » در حاشیه سرزمینی افتاده است که روزگاری به اسم « آران » مشهور بود. این منطقه زبانی ویژه داشت که تا سده چهارم هجری با همه شگفتیها و آمیختگیهایش پایدار بود. سکه های به دست آمده از منطقه ، متعلق به چند دوره تاریخی به فاصله زمانی کوتاه و دراز و بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است. نخستین سکه ای که تازیان در آران زده اند متعلق به سال 90 هجری است. در این منطقه گورستانها و نشانه هایی از سالهای اولیه اسلامی به جای مانده است. از این رو ، خیاو یا مشکین شهر نیز آبادی اسم و رسم داری بوده است. هرچند در بیشتر کتابهای جغرافیای اسلامی نامی از آن برده نشده است ، اما حمدالله مستوفی در سال 740 هجری خیاو را قصبه ای خوانده و حد و مرزش را نشان داده است.

 و برای ورود به صفحه کتاب های غلامحسین ساعدی اینجا کلیک نمایید