بیان السعادة فی مقامات العبادة

کتاب بیان السعاده فی مقامات العباده اثر سلطان محمد گنابادی

کتاب های سلطان محمد گنابادی

کتاب بیان‌السعاده فی مقامات العباده، که با اسم مختصر شده «بیان‌السعاده» شناخته می‌شود .کتابی در تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به زبان عربی است( ابته کتاب مجود به فارسی و در چهار جلد می باشد) . این کتاب تالیف عارف قرن چهاردهم هجری حاج سلطان‌محمد گنابادی ملقب به سلطانعلیشاه از اقطاب سلسله نعمت‌اللهیه است. این اثر دومین تالیف مولف است و اساس آن مانند دیگر تفسیرهای شیعی استشهاد به اخبار امامان شیعه‌است. در عین حال اشارات عارفانه همراه با بحث‌های فلسفی نیز در آن آمده‌است. از نکات کلامی و احکام فقهی نیز غفلت نشده‌است. از نظر فلسفی، مولف غالباً از ملاصدرا و حاج ملاهادی سبزواری پیروی کرده‌است. این تفسیر امتیازات خاصی دارد: ۱. مولف بین آیات قرآنی که بترتیب یکدیگر واقع شده، از حیث معنی نیز ارتباط قرار داده است؛ ۲. همه آیاتی که مربوط به اصول عقاید و کفر و ایمان است به مقام ولایت تفسیر شده و کفر به خدا را غالباً به کفر به مقام ولایت و همچنین ایمان را نسبت به ولایت تعبیر و تفسیر نموده، برای کلمه رب دو تعبیر قرار داده: رب مطلق که مقام الوهیت است و رب مضاف که مقام ولایت باشد؛ ۳. موضوع‌های مشکل و مطالبی که از نظر کلامی و عرفانی مورد اشکال است، مانند معراج و معاد را با برخورد عرفانی و فلسفی شرح داده است؛ ۴. سعی شده بین اخبار مختلف که در تفسیر یک آیه ذکر شده جمع و تطبیق شود، مثلاً مولف شجره منهیه که اخبار در آن باب مختلف است را تفسیر کرده که با همه اقوال وفق می‌دهد. این تفسیر با خطبه‌ای شروع می‌شود که مولف در آن عقاید دینی خود را ذکر نموده‌است. پس از خطبه یک مقدمه نوشته که مشتمل بر چهارده فصل (به عدد چهارده معصوم) است. آنگاه تفسیر قرآن مجید را شروع کرده‌است.