شمار نامه

کتاب شمار نامه اثر محمد بن ایوب طبری

از روي نسخه خطي آستان قدس با مقدمه و تعليقات تقي بينش واژه حساب از محاسبه مي‌آيد. در زبان‌هاي اروپايي، به آن “آريتمه تيك” (Arithmetic) گفته شده است كه از واژه يوناني “آريتموس”(به معناي عدد) مي‌آيد. در زبان فارسي، دو كتاب از محمد پسر ايوب طبري، اهل آمل مازندران، به نام‌هاي “شمارنامه” و “مفتاح المعاملات” در دست است كه در سده چهارم و پنجم هجري نوشته شده‌است. محمد ايوب طبري “شمار” را به جاي حساب و “شمار نامه” را به معناي “كتاب حساب” گرفته است. “شمار” يا “شُمَر” از زبان پهلوي ساساني آمده كه گاهي هم “مَر” مي‌گفته‌اند. بنابراين مي‌توان در زبان فارسي واژه نادرست “رياضيات” را كه از واژه “رياضت” آمده‌است و از مضمون اين دانش، هيچ نشاني ندارد، به “راز و مر” تبديل كرد.