کشف المحجوب

کتاب کشف المحجوب اثر علی بن عثمان هجویری

کتاب کمیاب کشف‌المحجوب کتابی‌است تعلیمی در توصیف از علی بن عثمان هجویری. از قرائن ایدون استنباط می‌شود که نوشتن کتاب پیش از ۴۶۵ قمری آغاز شده‌است و پس از ۴۶۹ به پایان رسیده‌است.[۱] کشف‌المحجوب از قدیم‌ترین کتاب‌هایی‌است که به زبان فارسی در تصوف نوشته شده‌است و ویژگی‌های نثر دورهٔ اول زبان فارسی را داراست. به نظر می‌آید که این کتاب یکی از مآخذ عطار در تذکرة‌الاولیا بوده‌است.

علی ابن عثمان جُلّابی هُجویری غزنوی (ولادت: اواخر سدهٔ چهارم؛ جُلّاب در غزنه ‐ وفات: حدود سال ۴۷۰هجری قمری ؛ لاهور) از بزرگان صوفیه است. کتاب معروف وی «کشف‌المحجوب» از قدیم‌ترین و مهم‌ترین مراجع دربارهٔ تصوف به زبان فارسی است که عطار از آن در تذکر‌ة‌الاولیا فراوان بهره جسته. نثر این کتاب از نمونه‌های شاخص نثر دورهٔ اول زبان فارسی است. از قرائن این گونه استنباط می‌شود که تألیف این کتاب پیش از ۴۶۵ قمری آغاز شده و پس از ۴۶۹ به پایان رسیده‌است. کشف المحجوب را به غلط اولین کتاب عرفانی در زبان فارسی دانسته اند. منبع اصلی این کتاب “رساله ی قشیریه” است. هجویری در این کتاب سعی بسیاری دارد که عقاید خود را با شرع مطابق نشان بدهد. معمولا هر بخش را با آیه و حدیث شروع می کند. در این کتاب هم مانند رساله قشیریه با دید انتقادی نسبت به انحرافات متصوفه رو به رو هستیم. مزار هجویری در لاهور پاکستان یکی از مهمترین زیارت گاه ها به شمار می رود و با نام ” داتا گنج بخش” شناخته می شود.