حاجی بابا اصفهانی

کتاب سرگذشت حاجی بابا اصفهانی اثر جیمز موریه به تصحیح سید محمد علی جمالزاده

کتاب حاضر کاملترین نسخه از کتاب سرگذشت حاجی بابا اصفهانی که به کوشش تقتی جمالزاده و تصحیح ایشان گرداوری شده و مقدمه بسیار خوب ایشان کتاب را بسیار جذاب تر می نماید.

کتاب سرگذشت حاجی بابا اصفهانی نخست بار به تصحیح جمالزاده در سال هزار سیصد و چهل و چهار توسط انتشارات امیرکبیر بچاپ رسید و یکی از ویژگی های این کتاب مصور و نفیس بودن کتاب میباشد.

یعنی کتاب در قطع رحلی و جلد و روکش نفیس و زیبا و همراه با تصاویر رنگی و کتابی خوشنویسی میباشد.

که متاسفانه پس از آن توسط ناشرین دیگر در قطع رقعی و حتی جیبی بچاپ رسید که نه از تصحیح و مقدمه سید محمد علی جمالزاده خبری بود نه از آن نقاشی های زیبا

حال راجع به خود کتاب سرگذشت حاجی بابا و شرح حال مختصری پیرامون نویسنده این کتاب یعنی جیمز موریه و همینطور مترجم آن میرزا حبیب اصفهانی می پردازم.

البته قبل از آن بسیار از انجا که اسم کتاب و اسم مترجم هردو پیشوند اصفهانی دارند برخی فکر می کنند نویسنده کتاب میرزا حبیب اصفهانی و کتاب سرگذشت اوست که این اشتباه است. و این اثر اصلا به زبان فارسی نوشته شده که مترجم نامبرده از متن آن بفارسی برگردانده است….

در مطلب دانلود کتاب سرگدشت حاجی بابای اصفهانی کاملا توضیح دادیم که : پرسش های گوناگونی را تا کنون پیش اورده که برای برخی از انها پاسخ قطعی یافت شده است و پاره ای دیگر هنوز در پرده تردید باقی مانده.
بعد از عکس لرداری آثای مجتبی مینوی از آثار خطی میرزا حبیب در استانبول و با توجه به مقدمه میرزا حبیب بر ترجمه خود از حاجی بابا یقین شده است که ترجمه سرگذشت حاجی بابا انکه معروف و مشهور است. از میرزا حبیب اصفهانب می باشد. نامه شیخ احمد روحی به ادوارد براوان هم که اقای جمال زاده بدان استناد کرده 2 موید این فقره است.
ترجمه دیگری از این کتاب بوسیله میرزا اسدالله خان شوکت الوزاره صورت گرفته و بسال 1323 قمری در بمبئی بچاپ رسیده است.این ترجمه بیشتر تحت اللفطی و دور از شیوائی و ذوقی است که در ترجمه میرزا حبیب دیده می شود.چاپ اول ترجمه میرزا حبیب هم متعلق بسال 1905 در کلکته است. در مقدمه میرزا اسدالله خان نامی از موریه بعنوان مولف یا مترجم سرگذشت حاجی بابا یل بدان گونه که خود میرزای مذکور کتاب را مظهر العجم محتوی از سوانح عمری حاجی بابای اصفهانی نام گذاری کرده برده نشده است. بلکه مستر پری گریک پرسیک طبیب انگلیسی و معالج حاجی بابای بیمار در توکات عثمانی است که کتابچه سرگذشت را از این بیمار ایرانی و غریب گرفته و به سرفند گرین یکی از علمای روحانی تقدیم نموده است تابانی ترجمه و نشر ان گردد.
اما اینکه ایا خود موریه مولف سرگذشت حاجی بابا است یا انرا بفارسی یا انگلیسی برگردانده است تا کنون پاسخ مالاکلامی نیافته است. اقای مینوی دلایلی ارائه داده است که موید صحبت گفتار خود موریه ذر مقدمه کتاب مبنی بر وجود پیشین نوشته ای فارسی و ترجمه شدن متن انگلیسی از روی ان اصل میباشد.قای جمالزاده هم با استناد بزندگی موریه در شرق و پاره ای گفته های موریه در مقدمه خود بر حاجی بابا و اصول داستان نویسی بر این عقیده است که خود موریه نویسنده این کتاب میباشد.
حقیقت هرچه باشد این نیز واقعیتی است که ترجمه فارسی میرزا حبیب از حاجی بابا هرچند بر اساس ترجمه فرانسوی متن انگلیسی صورت گرفته ولی بسیار شیواتر و زیباتر از اصل انگلیسی و ترجمه فرانسوی است.
اگر سرگذشت حاجی بابا بعلث نثر انگلیسی خوب و موضوع آن کتاب نظر گیر بوده ترجمه میرزا حبیب برای فارسی زبانان انرا بصورت شاهکاری در اورده است.