ارسال شده توسطنویسنده

تفسیر حدائق الحقایق تالیف معین الدین بن شرف الدین حاج محمد فراهی هروی، که از دانشمندان هرات بود و مدتی کوتاه قاضی این شهر بود. روضه الواعظین (در شرح زندگی پیامبر) ، تاریخ موسوی، احسن القصص و کتاب حدائق الحقایق فی کشف اسرار الدقایق از آثار ایشان می باشد. فراهی در سده دهم و میان سالهای 910 و 916 هجری وفات یافته است. مولف در مقدمه تفسیر خود در معرفی این اثر چنین می نویسد: دوستان از من خواهش کردند که تفسیر کاملی بر قرآن کریم بنگارم و این بنده در مقام اجابت مسئول آنها شروع بدین کار مهم کردم، لکن چنین مقرر شد که ابتدا جهت اهل ذوق و عرفان سوره یوسف را جداگانه تفسیر و به رشته تحریر درآورم.

مجمل فصیحی تالیف احمدبن جلال الدین محمد، از آثار منثور سده نهم هجری می باشد. فصیح خوافی اهل خواف بود  و در خدمت شاهرخ شغل دیوانی در اختیار داشت. زمانی نیز در بند بود و گرفتار و پس از مدتی آزاد گردید. معروف ترین اثر این ایشان، مجمل التواریخ می باشد که با عنوان مجمل فصیحی معروف می باشد. این کتاب را به سال 845 نگارشته است. کتاب در باب تاریخ عمومی از آغاز خلقت تا برهه نویسنده نوشته شده است. از ویژگی های کتاب، دارا بودن نثری ساده می باشد. به شیوه بسیاری از متون دیرین پارسی، در میانه نثر کتاب، اشعاری به عربی و فارسی جای داده شده است. تولد نویسنده این کتاب را در سال 777 هجری ثبت کرده اند.

“ینبوع الاسرار فی نصایح الابرار” عنوان اثری در باب عرفان تالیف امام کمال الدین حسین بن حسن خوارزمی کبروی از عارفان و سالکان بنام سده نهم هجری می باشد. مولف این اثر اهل کاشان بوده و در خوارزم روزگار می گذرانده است. از مریدان خواجه ابوالوفای خوارزمی بوده است و نسبش به نجم الدین کبری – عارف نامی سده ششم هجری – می رسد. از همین رو به کبروی یا کبرایی شهره است. جواهر الاسرار و زواهر الانوار ، کنوز الحقایق فی رموز الدقایق از دیگر آثار ایشان می باشد. هر دو اثر مذکور در شرح مثنوی مولانای بلخی نوشته شده است. دیوانی نیز مشتمل بر قصاید و غزلیات داشته است. وی در 840 هجری در خوارزم و در فتنه ازبکان به قتل رسید.

نزهت القلوب تالیف حمدالله مستوفی قزوینی از خاندان مستوفیان و دبیران که به تشویق استاد خویش، رشید الدین فضل الله – نویسنده ی کتاب جامع التواریخ – به نگارش و تالیف آثاری در باب جغرافیا و تاریخ، روی آورد. کتاب نزهت القلوب در سده هشتم هجری تالیف شده است. کتاب به کانی شناسی، گیاه شناسی و نیز به صورت گسترده به جغرافیا پرداخته شده است. نویسنده در این کتاب به وضعیت شهرها و روستاهای ایران در برهه خویش اشاره کرده است و شرایط طبیعی سرزمین ها را بازگو کرده است. آثاری چون البلاد قزوینی، فارسنامه ابن بلخی، آثار الباقیه و التفهیم ابوریحان از جمله منابع مورد استفاده ی حمدالله مستوفی در تالیف این اثر است. این مورخ و شاعر سده هشتم، به سال 680 هجری در قزوین به دنیا آمد و در سال 750 از دنیا رفته است و امروزه آرامگاه او در قزوین پابرجا است. از او سه کتاب باقی مانده است. تاریخ گزیده و ظفرنامه که به سیاق شاه نامه نوشته شده است، از دیگر آثار حمدالله مستوفی می باشد.

تحفه الاخوان تالیف معصوم بن عبدالله کاشی، اثری منثور در باب شرح و بیان مبانی مسلک فتوت می باشد. این اثر مشتمل بر یک مقدمه (شامل چهار فصل)، ده باب و یک خاتمه (مشتمل بر سه فصل) می باشد. به عقیده استاد جلال الدین همایی، تاریخ تالیف این اثر از سده هفتم هجری فرا تر نمی رود.

کشف الحقایق تالیف عزیز الدین محمد نسفی معروف و مشهور به شیخ عزیز نسفی از عارفان نامی و از مریدان سعد الدین حمویی بوده است. کتاب کشف الحقایق از آثار معروف و شناخته شده او می باشد که در زمینه عرفان و حکمت نوشته شده است و در بر گیرنده هفت رساله از او می باشد. رسالهٔ نخست با عنوان: وجود، رساله ی دوم: انسان، رساله ی سوم: سلوک، رساله ی چهارم: توحید، رساله ی پنجم: معاد انسان، رساله ی ششم: دنیا و آخرت، شب قدر و روز قیامت، حیات و ممات و عنوان رساله ی هفتم این کتاب، هفت آسمان و هفت زمین، تبدیل زمین و طی آسمان، زمین قیامت و زمین عرفات، حج گزاردن می باشد. انسان کامل و مقصد اقصی از دیگر آثار ارزشمند عزیز الدین نسفی می باشد. تاریخ تالیف کشف الحقایق در سده هفتم هجری و میان سالهای دهه هفتاد در این سده می باشد. عزیز الدین نسفی به سال 688 در ابرقو وفات یافت و آرامگاه ایشان امروزه در این شهر پابرجا می باشد.

جمال الدین حسین بن علی بن محمد رازی، معروف به ابوالفتوح رازی، از عالمان برجسته ی شیعه و معاصر زمخشری بوده است. تفسیر ابوالفتوح یا روضه الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تفسیری است مفصل از قرآن مجید به زبان ساده که در نیمه ی نخست سده ششم نوشته شده است. ابوالفتوح اصالتا اهل نیشابور بود لیک در ری می زیست. شرح شهاب، رساله حسنیه، رساله ی یوحنا، از دیگر آثار او می باشد. وفات ابوالفتوح رازی را در میانه سده ششم هجری ثبت کرده اند.

لطائف الطوائف عنوان اثری منثور نوشته مولانا فخرالدین علی صفی پسر کمال الدین حسین واعظ کاشفی معاصر با شاه تهماسب صفوی می باشد. ایشان شیعه بوده اند و این را می شود از همین کتاب لطائف الطوائف دریافت. کتاب لطائف الطوائف مشتمل بر چهارده باب و هر باب آن چند فصل را شامل می شود. لطائف الطوائف گنجینه ای پربار از مواعظ و لطیفه ها می باشد. فخرالدین علی صفی به سال 939 هجری از دنیا رفته است.