کتاب های ملاصدرا

زندگی و آثار ملاصدرا

 

 

صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی معروف به مُلاصَدرا و صدرالمتألهین (درگذشته ۱۰۴۵ قمری)، متأله و فیلسوف شیعه ایرانی سدهٔ یازدهم هجری قمری و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است. کارهای او را می‌توان نمایش دهندهٔ نوعی تلفیق از هزار سال تفکر و اندیشهٔ اسلامی پیش از زمان او به حساب آورد

{tortags,204,5}

 

 

ملاصدرا در روز نهم جمادی‌الاول سال ۹۸۰ هجری قمری، در شیراز و در محلهٔ قوام زاده شد و او را محمد نام نهادند. به روایتی پدر او خواجه ابراهیم قوام، مردی دانشمند و وزیر فرماندار پارس - محمد میرزا که بعد ها به شاه محمد خدابنده معروف شد بود - و صدرالدین محمد تنها فرزند او، حاصل یک دعا بود. به باور هانری کربن خواجه ابراهیم بازرگان بود و به خرید و فروش مروارید، شکر بنگاله و شال کشمیری می‌پرداخت. وی هر از گاهی برای به دست آوردن مروارید به مغاص لؤلؤ در بحرین می‌رفت.[۵] ابراهیم قوام در آغاز، محمد کوچک را به مکتب‌خانهٔ ملااحمد در محلهٔ قوام و به نزد ملااحمد برد. محمد دو سال در این مکتب‌خانه خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را فراگرفت. سپس او را به یک معلم خانگی به نام ملا عبدالرزاق ابرقویی سپردند تا به محمد صرف و نحو بیاموزد.[۶] دو پیشامد سبب وقفه در تحصیل محمد نوجوان شد، یکی وفات ملا عبدالرزاق ابرقویی بود که محمد نوجوان را در مرگ استاد خود سوگوار کرد و دیگر وفات شاه تهماسب یکم صفوی و به پادشاهی رسیدن شاه اسماعیل دوم صفوی که سبب ناامنی ایران از جمله شیراز گشت، و ابراهیم قوام از بیم جان خانوادهٔ خود را از شیراز به امیرنشین‌های جنوب خلیج فارس کوچاند.[۷] پس از مرگ یا کشته شدن شاه اسماعیل دوم و با به فرمانروایی رسیدن شاه عباس یکم دوران هرج و مرج به پایان رسید و ابراهیم و خانواده‌اش به شیراز بازگشتند. محمد به فرمان پدرش به بصره رفت و در حجرهٔ بازرگانی شیرازی به نام یوسف بیضاوی که پدرش با او قرارداد بازرگانی بسته بود، به کار مشغول شد.[۸] سه ماه پس از آن، ابراهیم قوام به دیار باقی شتافت و محمد سوگوار ناگزیر به شیراز بازگشت و به گرداندن حجره‌های بازرگانی پدرش پرداخت

ملاصدرا در سن ۶ سالگی به همراه پدرش در پی شاه محمد خدابنده به قزوین پایتخت آن دوران صفویان رفت و دوران نوجوانی وجوانی اش را در آن سامان سپری کرد، او درمدرسهٔ «التفاتیه» قزوین حجره‌ای داشت که هم اکنون نیز برای بازدید «طلبه‌ها» و «گردشگران» پابرجااست، سنگ بنای پیشرفت علمی اودر حوزه‌های علمیهٔ قزوین بود. در همان‌جا با شیخ بهایی و میرداماد آشنا شد و پس از انتقال پایتخت به اصفهان، با استادانش به اصفهان مهاجرت نمود.[۱۰] او در مدرسهٔ خواجهٔ اصفهان نیز از محضر درس استادانش شیخ بهایی، میرداماد (معلم ثالث) و میرفندرسکی بهره جست. ملاصدرا دروس فقه، علوم حدیث و تفسیر را از شیخ بهایی، حکمت الهی و حکمت شرق و غرب را از میرداماد و علم ملل و نحل را از میرفندرسکی آموخت. به هر حال شاه عباس یکم در پایان سال ۹۹۹[۱۱] هجری قمری (به روایتی ۱۰۰۶[۱۲])، از قزوین به اصفهان نقل مکان کرد و این شهر را به پایتختی خویش برگزید. در بخش‌کردن میراث یکی از توانگران اصفهان، هوش، آگاهی و دانش ملاصدرا در مسائل فقهی بر شاه عباس آشکار شد و شاه تصمیم گرفت تا از مدرسهٔ خواجه بازدید کند و با شیخ بهایی و ملاصدرا بیشتر آشنا شود

آثار آثار صدرا را بالغ بر پنجاه دانسته‌اند، که میشود آنها را بر حسب نوع تفکر موجود در پشت هرکدام در دو دستهٔ اصلی جای داد: علوم نقلی و علوم عقلی. الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة مفاتیح الغیب أسرار الآیات التعلیقة علی إلهیات الشفاء (ناتمام) شرح اصول الکافی (ناتمام) المشاعر إیقاظ النائمین رسالة فی الواردات القلبیة (التسبیحات القلبیة) رسالة فی الحشر رسالة فی إتصاف الماهیة بالوجود رسالة فی التشخص رسالة فی الحدوث رسالة فی القضاء والقدر رسالة فی سریان الوجود رسالة مسماة بإکسیر العارفین تفسیر القرآن الکریم: الف ـ آیة النور ب ـ آیة الکرسی ج ـ سورة الأعلی د ـ سورة البقرة (ناتمام) ه ـ سورة الجمعة و ـ سورة الحدید ز ـ سورة الزلزال ح ـ سورة السجدة ط ـ سورة الطارق ک ـ سورة الفاتحة ل ـ سورة الواقعة م ـ سورة الیس سه اصل رسالة العرشیة المظاهر الإلهیة متشابهات القرآن المسائل القدسیة (الحکمة القدسیة ـ القواعد الملکوتیة ـ طرح الکونین) أجوبة مسائل بعض الخلان الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة المبدأ والمعاد زاد المسافر (زاد السالک) رسالة فی إتحاد العاقل والمعقول أجوبة المسائل الجیلانیة أجوبة المسائل الکاشانیة أجوبة المسائل النصیریة رسالة فی إصالة جعل الوجود التنقیح فی المنطق (اللمعات الإشراقیة فی الفنون المنطقیة) الحشریة الخلسة خلق الأعمال (الجبر والتفویض ـ القدر فی الأفعال) دیباجة عرش التقدیس شواهد الربوبیة الفوائد: الف ـ رد الشبهات الإبلیسیة ب ـ شرح حدیث «کنت کنزا مخفیا ...» ج ـ فی بیان الترکیب بین المادة والصورة وإرتباطها بقاعدة بسیط الحقیقة د ـ فی ذیل آیة الأمانة ه ـ فی المواد الثلاث رسالة اللمیة فی إختصاص الفلک بموضع معین (حل الإشکالات الفلکیة) رسالة فی المزاج تفسیر سورة التوحید (۱) تفسیر سورة التوحید (۲) رسالة الوجود حل شبهة الجذر الأصم کسر اصنام الجاهلیة التصور والتصدیق شرح الهدایة الأثیریة التعلیقة علی شرح حکمة الإشراق الحاشیة علی القبسات اثبات شوق الهیولی بالصورة شرح حدیث «خلق الأرواح قبل الأجساد بألفی عام» الحرکة الجوهریة الحاشیة علی الرواشح السماویة ( مشکوک ) تفسیر حدیث «الناس نیام فإذا ماتوا إنتبهوا» (مشکوک) رسالة فی الإمامة (مشکوک) دیوان شعر (جمع آوری ملا محسن فیض) نامه‌ها (دو نامه به میرداماد و...) متفرقه کشکول (عبارات و نکته‌های برگزیدهٔ او از کتب فلسفی و عرفانی و شعر)