نسیم انس

کتاب نسیم انس اثر نصرالله پورجوادی

در این کتاب بسیار جالب حبس نَفَس یا پاس انفاس یا حبس دم عملی است که در بعضی از مکاتب یوگا نیز انجام می‌گیرد و بعید نیست که از همین طریق وارد طریقه‌های صوفیه در خراسان و هندوستان شده باشد. (ص 22) گفته‌اند بازداشتن نَفَس در وقت ذکر سبب ظهور آثار لطیف است و مفید شرح صدر و اطمینان دل. همین مطلب را عبدالرحمان جامی نیز نقل کرده است و این نشان می‌دهد که او نیز به بازداشتن نفس قائل بوده است. در بعضی از آثار نقشبندیه چگونگی گفتن ذکر «لا اله الا الله» توأم با حبس نفس به طور دقیق شرح داده شده است. گویی زبان حال قائلین به حبس نَفَس آن بوده که: نَفَس به بوی خوشش مُشکبار خواهم کرد. (ص 23) در اندیشه‌های صوفیانه غرایبِ اقوال فراوان است که جز به تأویل نتوان شنود. درغزلی حکیم سنایی می‌گوید: به هدایت نیامده است از کفر هر که را کفر چون هدایت نیست به بیانی کسی که میان کفر و هدایت تفاوت قائل شود خود از رستگاری و هدایت برخوردار نیست زیرا در منطق عشق و در تعالیم صوفیه، کفر و دین دو روی یک سکه است. ارادۀ الهی گروهی را مؤمن خواسته است و گروهی را کافر.