دانلود کتاب ناصرخسرو و اسماعیلیان اثر آ.ی برتلس ترجمه ی. آرین پور
دانلود کتاب ناصرخسرو و اسماعیلیان اثر آ.ی برتلس ترجمه ی. آرین پور
غرض از تحریر این باب بیان تاریخ سیاسی نیست ، بلکه تهیه مقدمه ایست تاریخی بر مطالعه روابط ناصر خسرو با اسماعیلیان، شرح وقایع تاریخی به تنهایی برای آموختن پیکار سیاسی و ایدئولوژيك بك عهد و درك امیال و عقاید سیاسی بك دانشمند و متفکر کافی نیست. برای درک این پیکار و این عقاید باید اوضاع و شرایط اجتماعی و اقتصادی که آنها را پدید آورده است ، بدقت بررسی و تحلیل شود.
علمای شوروی وضع جامعه ای را که ناصر خسرو در آن می زیسته، بطور کلی روشن کرده اند. ابواب و فصول مربوطه از تاریخ ملت تاجيك » و « تاريخ ازبکستان شوروی احوال اجتماعی آسیای میانه را در قرن یازدهم بدست می دهند.
با اینهمه لازم دیدیم در آغاز رساله ای که درباره ناصر خسرو و اسماعیلیان می نگاریم ، شمه ای از این اوضاع و احوال را که برای حوادثی که در فصل آینده شرح خواهیم داد زمینه اجتماعی مناسبی فراهم آورده اند ، سخن گوئیم . در گفتار از سازمان اجتماعی آسیای میانه و ایران در قرن یازدهم، باید پیش از همه پیچیدگی فوق العاده آنرا در نظر داشت.
ف. انگلس در ضمن بیان اوضاع کشور آلمان در قرون وسطی پیش از جنگ بزرگ روستایی، می نویسد : «… طبقات مختلفه امپراطوری – شاهزادگان، درباریان، پره لانها ، پاتریسینها ، بورگرها ، پلین ها و کشاورزان توده بسیار درهم و برهمی بوجود آورده بودند كه هريك نیازمندیهای گوناگون داشت و خواستههای آنان پیوسته با هم تصادم میکرده و بعد مؤلف مزبور از و در هم آمیختن اصناف و طبقات گوناگون را در آن عهد سخن می گوید.
پیچیدگی و گوناگونی اوضاع اجتماعی بطور کلی از صفات و مختصات دوران فئودالیزم است و آنچه که انگلی بخصوص درباره آلمان در آغاز قرن شانزدهم، بیان کرده، دربارۀ جامعۀ قرون وسطای شرق نیز صادق است . روستائیان آزاد ، سهم کاران ، دهقانان، امرا ، اعیان شهرنشین، مأموران وصول مالیات ، بندگان، پیشموران، کوچ نشینان فقرای شهری، عیاران ، غلامان خاصه ، ملایان ، فقها ، شاعران درباری و دانشمندان در عهد ناصر خسرو توده ای بوجود آورده بودند که از آلمان قرن شانزدهم کمتر پیچیده نبود .
ندیده گرفتن این پیچیدگی و در هم ریختگی که پراکندگی و عدم تساوی در پیشرفت مناطق مختلفة قلمرو خلافت و علل دیگر بر شدت آن افزوده بود ، . است درك اوضاع حقیقی عهدی را که مورد مطالعه است ، دچار اشتباه نماید . ممكن نام ناصر خسرو – شاعر ، حکیم، جهانگرد و مبلغ کیش اسماعیلی در قرن یازدهم میلادی در طول مدت نهصد سال در هاله ای از افسانه ها محصور است. از زندگانی پر عجایب او چند روایت کتبی به دست ما رسیده است.
اینها افسانه هایی است که در ازمنه مختلفه بوجود آمده و ظاهراً قسمتی از آنها مربوط به چند ده سال اول بعد از مرگ او میباشد. ناصر خسرو ۱۵ – ۲۰ سال آخر عمر خود را در ده یمگان گذرانیده و امروز تربت وی در آنجا زیارتگاه مردم است و هم اکنون در دره کوهستانی پامیر روایاتی درباره او زبانزد عموم میباشد . پیدایش یک رشته و داستان درباره ناصر» تصادفی نبوده و بلا تردید ناشی از علاقة فوق العادة معاصران وی و نسلهای آینده به «شخصیت» او میباشد .
شرح زندگانی واقعی ناصر خسرو، حتی در مقام مقایسه با شرح حال پیچیده ابن سینا ، سعدی و یا مسعود سعد سلمان بسیار روشن است. وی در دوران جوانی از درباریان سلطان محمود، جهانگشای بزرگ غزنوی و بعد جهانگرد کنجکاوی است که «عالم اسلام را از هند تا مصر زیر پا نهاده، و از آن پس، ملحد خطرناکی است که تنها بردن نامش در فقهای تسنن ایجاد وحشت و نفرت می کند ، مبلغ و داعی بی باک و بالاخره مردی است که به يك دره کوهستانی دور دست رانده شده و در آنجا با سخنان خود مبارزه با فقهای شستن را بی محابا ادامه می دهد، اشعار و رسالات فلسفی می نویسد
و در نوشته های خود بر ضد فشار تفتیش عقاید بر می خیزد . این افسانه ها درباره ناصر خسرو – که هـ. انه خاورشناس آلمانی آنها را با رومان فانوست مقایسه کرده است از یکسو خاطره این مرد بزرگ را قرنها در قلوب مردم زنده نگاهداشته و از سوی دیگر چهره حقیقی او را از انظار پوشیده داشته است. مثلا در بعضی از افسانه های زندگی ناصر خسرو گفته می شود که وی همیشه مسلمان معتقدی بوده و رسالات ملحدانه خود را به اجبار و به فرمان وملك ملحدان در زندان نوشته است. بعضی دیگر از این افسانه ها او را به صورت زاهد متعبدی تصویر می کنند که در غاری می زیسته و با گیاهان تغذی می کرده و کارهای خارق العاده ای از وی سر میزده است.
افسانه های دیگر، وی را مردی صوفی از مریدان شیخ ابوالحسن خرقانی معرفی میکنند. بزرگ زاده، دانشمند تاجیکی نخستین کسی است که به جنبۀ ساختگی و افسانه آمیز این حکایتها که به نام زندگی نامه ناصر پدید آمده است ، اشاره کرده و می نویسد و برای مرد صمیمی و پرشوری مانند ناصر خسرو که صادقانه و دلیرانه با پستی و فر یکی از تألیفات او در اروپا چاپ شد.
برای خرید کتاب ناصرخسرو و اسماعیلیان نسخه چاپی اینجا کلیک نمایید و برای دانلود رایگان به ادامه مطلب مراجعه نمایید.
