تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه

کتاب تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه گرد آورنده  ر.ن.فرای 

 شکست امپراتوری ساسانی از اعراب مسلمان فصل تازه ای در تاریخ دیرینه ایران گشود.در سرزمین دور دست حجاز در شهر مکه محمدبن عبدالله بر مردمی بت پرست و ستیزه خو آیینی تازه آورد که یگانه پرست را تبلیغ می نمود.پیام این آیین نو که از طریق وحی بر محمد نازل می شد بعدها به قرآن منتقل گردید و به اعراب حکم میکرد که همچ.ن قومی مسول به خدا تسلیم شوند و از خشم و قهر او بترسند.برخی از عربان چنان از الهام این تعالیم نو لبریز شدند که عهده دار گشودن جهان پیرامون خود گردیدند تا هم به پاداش شرکت در این جهاد سهمی از بهشت در جهان دیگر برای خود بدست اورند.

وفات محمد در سال 11 ق/623 میلادی بحران رده را در ایام فرمانروایی جانشین او ابوبکر در پی اورد که شریعت و حک.مت مدینه را به مخاطره افکند.آیین و نهاد حکومتی که محمد ترویج می کرد به لرزه درافتاد اما با این همه نیروی نوخاسته اسلام انقدر بود که بتواند سیطره خویش را بر سراسر شبه جزیره عربستان همچنان حفظ کند.همینکه اهل رده سرکوبی یافتند اتحادی استوارتر با شور و شوقی بیشتر برای قربانی کردن همه مسلمانان در ستیزی بزرگتر در میان مسلمانان پدید امد.پایان جنگهای رده اعراب را به راه جهاد در راه اسلام کشانید و اماده شان ساخت که حتی دولتهای بیزانس و ایران را به ستیزه بخوانند.از روزگاران پیش از ظهور اسکندر کبیر ایرانیان اعراب را می شناختند

 در دوره فرمانروایی ساسانیان از سال 226 تا 651 میلادی قلمرو انها تا کرانهای غربی تیسفون می رسید.بنابر گفته طبری شاپور اول دسته ای از اعراب قبیله بکربن وائل را در کرمان اسکان داده بود.سوداگران عرب همانند اعراب دریازن به سواحل خلیج فارس امد و شد می کردند مناطق متصرفی اعرابی که مجاور بنای تحسین برانگیزی چون دولت ساسانی زندگی می کردند اگر تماما در قلمرو ایران نبوده از نفوذ آن گریزی نداشته است و ....

 کتاب تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه جلد چهارم ترجمه حسن انوشه

اولین برخورد اساسي بین ايرانيان و مسلمانان، در سال 12 هجري (633 م.) روي داد؛ بدين صورت كه مُثَ‌بن‌حارثه شَيباني و سُوَيدبن‌قُطبه كه هر دو از قبيلة بَكر بودند، به مرزهاي ايران هجوم آوردند و با كسب غنايمي بازگشتند. مثني‌بن‌حارثه پس از اين واقعه نزد ابوبكر آمد و از ضعف ايران و مساعد بودن اوضاع براي ورود مسلمانان به اين كشور گزارش داد. ابوبكر نيز خالدبن‌وليد را به همراه لشكري روانة ايران ساخت. البته پيش‌درآمد فتوحات مسلمانان، در ايران، واقعه‌اي بود كه پيش از اين در ذوقار روي داد و اعراب مرزنشين توانسته بودند لشكر اعزامي ساسانيان را مغلوب سازند. نخستين حملات محكم مسلمانان به مرزهاي شاهنشاهي ساساني با فتح ابله (در حوالي بصره) به فرماندهي خالدبن‌وليد آغاز شد. خالد با حمله به اين منطقه و در جنگي با هرمزان (مرزبان اين ناحيه)، نخستين پيروزي را براي مسلمانان به ارمغان آورد. پس از تصرف ابله، اعراب مسلمان تعداد زيادي از مردم را اسير كردند، ليكن دهقانان ديار ترجيح دادند با مسلمانان صلح كنند و اين نخستين معاهدة صلح با دهقانان ايراني است.