تاریخ و فرهنگ ساسانی عنوان کتابی از تورج دریایی، مجموعه دوازده مقاله از ایشان میباشد که در نشریه های بین المللی در سالهای 1995 تا 2003 میلادی به چاپ رسیده است. این نوشتارها نتیجه پژوهش های نویسنده در دوره ی دکترا در دانشگاه کالیفرنیا و در دوران تدریس تاریخ دنیای باستان در این دانشگاه می باشد. نوشتارهای این کتاب چنین است: یادداشتی درباره ی نخستین القاب ساسانیان ، ماندگاری یک لقب باستانی ایران در آسیای میانه ، تاثیر جنگ داخلی بر ضرب سکه در شاهنشاهی ساسانی ، استفاده از تبلیغات دینی - سیاسی در سکه های خسرو دوم ، منابع تاریخ اقتصادی فارس در اواخر دوره ساسانی ، تاریخ ملی یا تاریخ کیانی؟ سرشت تاریخ نگاری زردشتی در دوره ی ساسانی ، ایران ساسانی ، منابع ایرانی میانه برای مطالعه ی اوایل دوره ی اسلامی ، تاملات زردشتیان درباره ی پیشگویی رستاخیز در سده های نخستین اسلامی ، معادشناسی زردشتی بنا بر متون فارسی میانه ، فرقه ی مزدایی کیومرثیه، کیومرث:شاه گل یا شاه کو؟ و در پایان نوشتاری با عنوان: لقب انسان نخستین در سنت زردشتی

.

تاریخ و فرهنگ ساسانی

 

نویسنده در پیشگفتار این کتاب نوشته است: بیشتر این مقالات درباره ی دنیای ایران در اواخر عهد باستان و حاصل نحوه ی آموزش من در آمریکاست. در حال حاضر تاریخ فرهنگ موضوع اصلی علاقه ی من است که نطفه ی آن در این مطالعات دیده می شود. برای انجام این کار مطالعه در چند زمینه لازم بوده که عبارتند از آموختن زبان های هندوایرانی، به ویژه عهد ساسانی؛ تئوری تاریخ و رشته ی تاریخ؛ و سرانجام آموزش و استفاده از فرهنگ مادی. دو اصل اول در دانشگاه کالیفرنیا نزد هانس پیتر اشمیت، استاد زبان های هند و ایرانی، و مایکل مورنی، استاد تاریخ خاورمیانه و اواخر عهد باستان آموختم. اصل سوم را در موزه ی سکه شناسی آمریکا نزد مایکل بیتس، سکه شناس خاورمیانه فرا گرفتم. برای درک تاریخ و فرهنگ ساسانی می بایستی تواما از این سه اصل استفاده می شد، اما هر کدام از این رشته ها به خودی خود جای تحقیق دارند که در این مقالات نمایان هستند.
مقالات آغازین این مجموعه درباره ی سکه شناسی و کاربرد آن در شناخت تاریخ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است. قسمت دوم به تاریخ فرهنگی و فکری ساسانی، و قسمت سوم به اهمیت متون پهلوی برای شناخت ذهنیت ایرانیان می پردازد. بیش تر این مقالات از سال 1995 تا 2000 میلادی نوشته شده اند، و چاپ آن ها به دلیل فرایند پیچیده ی چاپ مقالات آکادمیک در غرب، به طول انجامیده است و همان طور که ذکر شد، سیر اولیه تفکر مرا نمایان می کند و امیدوارم مورد توجه خوانندگان قرار گیرد.